Zo’n 60.000 jaar geleden besloot de mens weg te trekken uit Afrika. Alle mensen overal op de wereld zijn verre afstammelingen van die eerste groep avonturiers. Het duurde echter bijna 20.000 jaar voor mensen zich daadwerkelijk afsplitsten. Waar ze al die tijd waren gebleven was tot voor kort een raadsel. Nu is daar meer duidelijkheid over.
De voorouders van alle Amerikanen, Australiërs, Aziaten en Europeanen die vandaag de dag op aarde rondlopen, verlieten tussen de 70.000 en 60.000 jaar geleden het Afrikaanse continent. Maar ze verspreidden zich niet meteen over de hele wereld. Integendeel, ze hingen duizenden jaren een beetje rond op een vaste plek in Eurazië, waardoor ze een homogene populatie bleven. Pas later breidden ze hun territorium uit over het hele continent en verder.
Discussie over de hub
Dat gebeurde ongeveer 45.000 jaar geleden. Toen ontstonden er ook pas genetische verschillen tussen wat nu Europeanen en Oost-Aziaten zijn. Dat dit gebeurde en hoe die genetische variaties zijn ontstaan op verschillende plekken op de wereld is eerder al in kaart gebracht. Waar tot nu toe echter veel discussie over was, is de plek waar onze voorouders leefden toen ze net uit Afrika waren vertrokken. Sommige wetenschappers meenden dat deze hub zich in het westen van Azië of in Noord-Afrika bevond, anderen dachten eerder aan Zuid- of Zuidoost-Azië.
Mysterie opgelost
Door een nieuwe genetische methode is dit mysterie nu voor eens en voor altijd opgelost. Een internationaal onderzoeksteam uit Italië, Duitsland en Australië ontdekte dat oude en nieuwe bevolkingsgroepen op het Persisch Plateau genetische sporen hebben die het meest lijken op de kenmerken van de hub-populatie. Ze stellen dus dat dit gebied waarschijnlijk het thuisland was van de vroege Euraziërs. “Het ingewikkeldst was nog om de vele verstorende factoren uit te sluiten die zijn ontstaan door 45.000 jaar aan populatiebewegingen en mixen tussen mensen die plaatsvonden nadat de hub was gevestigd”, legt hoofdonderzoeker Leonardo Vallini uit.
Het Perzisch plateau heet officieel het Hoogland van Iran. Het ligt in Iran en delen van Afghanistan, Pakistan, Turkmenistan en zuidelijk Azerbeidzjan. Het plateau bestaat uit woestijn en kan in de zomer bloedheet worden. Temperaturen van 50 graden zijn geen uitzondering. Het gebied is omringd door diverse gebergtes. In het noordwesten ligt de Kaukasus, maar de belangrijkste bergketens zijn het Zagrosgebergte en de Elboers. Het prachtige Isfahan, de tweede stad van Iran, ligt midden in het hoogland.
Om hun conclusie sterker te maken, keken de onderzoekers ook nog naar de eigenschappen van de regio zelf: was het in die tijd een leefbare plek, waar mensen langere tijd genoeg voedsel voor zichzelf konden vinden? Dat bleek het geval. Het zou een betere plaats zijn voor een grote groep mensen dan andere delen van West-Azië. “Het Perzisch Plateau blijkt een sleutelregio”, legt professor Michael Petraglia van de Griffith University in Brisbane uit. “Onze studie biedt zo een coherenter beeld van het verre verleden met inzichten in de cruciale periode tussen de trek uit Afrika en de differentiatie van Euraziatische populaties.”
20.000 jaar aan gedeelde geschiedenis
Onderzoeker Leonardo Vallini vult aan: “De ontdekking verduidelijkt een 20.000 jaar durend deel van de geschiedenis van Homo sapiens buiten Afrika – een periode waarin we veel contact hadden met neanderthalers – en schijnt licht op de relaties tussen verschillende Euraziatische bevolkingsgroepen, wat cruciale aanwijzingen heeft opgeleverd voor ons begrip van de demografische geschiedenis van onze soort in Europa, Oost-Azië en Oceanië.”
“Met ons werk hebben we een thuis gevonden voor 20.000 jaar aan gedeelde geschiedenis tussen Europeanen, Oost-Aziaten en Amerikanen. Deze poot van de reis van de mens uit Afrika is fascinerend, omdat we in die periode ook neanderthalers hebben ontmoet en onze genen gemengd zijn geraakt”, besluit professor Luca Pagani.
