Headbangen op Metallica of tot tranen toe geroerd zijn door Bach’s 9e Sinfonia in F mineur. Muziek werkt stressverminderend, onderzocht psycholoog en muziekwetenschapper Krisna Adiasto. En het genre maakt niet uit.
Stress is een veelvoorkomend probleem in onze samenleving, dat kan leiden tot allerlei gezondheidsklachten zoals hart- en vaatziekten, burn-out en depressie. Gelukkig zijn er bekende manieren om stress te verminderen, zoals mediteren, sporten of muziek luisteren. Hoewel veel mensen zullen herkennen dat muziek invloed kan hebben op je emoties, zal je waarschijnlijk niet van álle muziekgenre’s denken dat ze stressverminderend werken. Yiruma’s pianocompositie River flows in you is over het algemeen een stuk rustgevender te noemen dan een Lose Yourself van Eminem.
Muziekgenres blijken echter niet veel uit te maken als het gaat om stressverlichting via muziek, kwam Adiasto, PhD’er aan de Radboud Universiteit, achter. Hij vroeg 470 deelnemers uit verschillende landen om nummers te noemen die ze luisteren als ze zich gestrest voelen. Die resultaten waren verrassend divers: van hardstyle tot klassiek en van soundtracks tot achtergrondmuziek. “Sommige mensen gaven zelfs aan te luisteren naar rapmuziek als ze gestrest waren. Dat had ik helemaal niet verwacht”, aldus Adiasto. Er lijkt daarmee dus geen eenduidig antwoord te zijn op de vraag welk genre het beste is voor stressherstel. “Het hangt af van de persoonlijke voorkeur, maar ook de associaties die mensen hebben bij bepaalde nummers.”
Gemeenschappelijke kenmerken
Toch ontdekte Adiasto dat de nummers die mensen kozen om te ontspannen, wel een aantal gemeenschappelijke kenmerken hadden. Uit de lijst met 1296 nummers verkregen uit de vragenlijst, kon de onderzoeker grofweg twee groepen onderscheiden. Rustige nummers in majeur modus, zoals Memories van Maroon 5 en Take Me Home, Country Roads van John Denver, en nummers in mineur modus die gematigd energiek zijn, zoals Shape of You van Ed Sheeran en Nothing Else Matters van Metallica. De nummers werden vaak gespeeld in toonsoort E, met een gematigd tempo in 4/4-maat. Waarom precies deze categorieën het zo goed doen, weet Adiasto niet. “Waarschijnlijk heeft het te maken met verschillende muzikale audiokenmerken, waarvan ‘dansbaarheid’ er één is.” Oftewel ritmes gebruikt in de liedjes waar je makkelijker op meebeweegt dan op meer ingewikkelde ritmes. “Maar welk kenmerk het meest belangrijk is hebben we niet getest”, vertelt hij, “en is voor nu dus giswerk.”
Online experiment
Wat de onderzoekers wel hebben getest, is of de nummers waarvan mensen aangaven dat zij deze als stressverminderend ervaarden, dat ook daadwerkelijk zijn. Daarvoor moesten tweehonderd deelnemers een online experiment doen. Ze moesten eerst een stressvolle taak uitvoeren met een timer, en daarna tien minuten naar muziek luisteren. De muziek was ofwel door de onderzoekers gekozen op basis van de eerder vastgestelde kenmerken, of door de deelnemers. De deelnemers in de controleconditie kregen willekeurige tonen te horen. Het ging hierbij nog steeds om muzikale tonen, maar er zat geen specifieke melodie in.
Nummers versus tonen
Tijdens het onderzoek werden de deelnemers meerdere malen gevraagd hoe gestrest zij zich voelden, welke emoties ze hadden, en in hoeverre ze zich konden concentreren op de muziek en de stress konden loslaten. “Ook hieruit bleek dat de deelnemers die naar de door ons gekozen nummers luisterden, sneller van hun stress afkwamen dan de deelnemers die naar de willekeurige tonen luisterden”, zegt Adiasto. Maar ook de zelf-gekozen muziek deed het goed. “Die herkenbaarheid roept positieve emoties op, wat ook helpt om te ontspannen.” Het genre lijkt dus minder belangrijk te zijn dan vaak wordt gedacht. Adiasto pleit er dan ook voor dat muziekonderzoekers meer aandacht besteden aan de audiokenmerken van muziek.
Taylor Swift
Hoewel het onderzoek van Adiasto en zijn collega’s aantoont dat muziek luisteren op zichzelf een effectieve manier is om stress te verminderen, wil de onderzoeker geen algemeen advies geven over welke muziek je moet kiezen. “Muziek is heel persoonlijk. Het kan zijn dat een nummer dat niet in een van de twee groepen past, toch heel goed werkt voor iemand, bijvoorbeeld omdat die persoon er een mooie herinnering aan heeft.” Ook ligt het eraan welke intentie je hebt bij het luisteren, legt hij uit. Je bent bijvoorbeeld niet de enige als je rustige akoestische muziek luistert als je verdrietig bent, en hardrock als je boos bent. Het muziekgenre dat je kiest, hangt niet alleen sterk samen met hoe je je op dat moment voelt, maar ook met hoe je je wílt voelen. “Als we stress ervaren en om die reden muziek luisteren, is dat omdat we die emoties willen reguleren.”
Dat betekent echter niet dat je per se van verdrietig naar blij wilt gaan, benadrukt Adiasto. “Soms, als je heel verdrietig bent, wil je juist naar verdrietige liedjes luisteren, omdat je je dan bevestigd voelt in je emoties. Als je iets van Taylor Swift op zet bijvoorbeeld, die over een relatiebreuk zingt waarin de ander iets slechts heeft gedaan. Daar kan je je dan misschien in dat moment erg door gesteund voelen.” Als je je juist vrolijk wil voelen, kies je waarschijnlijk weer voor een ander genre. Hoe muziek je stemming beïnvloedt, hangt dus niet alleen samen met je stemming en de muziek, concludeert Adiasto, maar ook met je intentie om je stemming te veranderen, en in welke richting.
