De drang om op de beat te bewegen blijkt niet per se gekoppeld te zijn aan het plezier dat we ervaren bij muziek. Het wordt gezien als een fysiologische reflex, los van onze muzikale voorkeuren.
Waarschijnlijk heb je wel eens een nummer op de radio gehoord dat je niet snel zelf zou uitkiezen voor je playlist, maar waar je voet toch ongemerkt op begon mee te tikken. Deze onweerstaanbare drang om op muziek te bewegen blijkt een fysiologische reactie te zijn, zo stelt een nieuwe studie, gepubliceerd in PLOS One.
Plezier en bewegen
Meestal gaan muzikaal plezier en de drang om te bewegen hand in hand. Maar is die drang eigenlijk aangeboren, of eerder aangeleerd? “Zoals vaak het geval is in de psychologie, is het een mix van beide factoren”, zegt onderzoeker Isaac Romkey in gesprek met Scientias.nl. “Een uitleg voor de drang om te bewegen is dat het komt door een combinatie van wat we uit eerdere ervaringen verwachten (leren) en wat we op dat moment horen (aangeboren). Bovendien wijzen andere studies erop dat zelfs jonge kinderen al de drang hebben om te bewegen op muziek.”
Studie
In een nieuwe studie wilde Romkey weten of muzikaal plezier en de drang om te bewegen echt altijd samenhangen, of dat ze ook los van elkaar kunnen bestaan. Om dit te testen, onderzochten ze het fenomeen ‘grooven’. Dit begrip verwijst naar de onweerstaanbare drang om op bepaalde nummers met een specifiek ritme mee te bewegen. De onderzoekers vergeleken de groove-reacties op vijftig korte muziekstukken tussen mensen met muzikale anhedonie – mensen die volledig ongevoelig zijn voor de emoties die muziek normaal gesproken oproept – en een controlegroep zonder deze aandoening. De deelnemers luisterden naar korte muziekstukjes die speciaal waren gekozen om een groove-reactie op te roepen, met verschillende niveaus van ritmische complexiteit. Na elk fragment gaven ze aan hoeveel plezier ze hadden en in hoeverre de muziek hen deed bewegen.
U-vormige curve
“Normaal gesproken verwachten we een omgekeerde U-vormige reactie te zien”, legt Romkey uit. “Dit betekent dat we vooral willen bewegen op muziek met een gemiddeld ritme, en minder bij hele simpele of juist erg ingewikkelde ritmes.” Daarom verwachtten de onderzoekers dat mensen met anhedonie minder plezier zouden beleven aan de muziek, maar nog steeds de drang zouden voelen om mee te bewegen op het ritme.
Plezier
De resultaten tonen inderdaad aan dat de groove-reactie ook bij mensen met anhedonie intact blijft. Maar dat niet alleen. De resultaten brachten een onverwachte ontdekking aan het licht: voor mensen met anhedonie werd het bewegen zelf een bron van plezier. Met andere woorden, zelfs als ze geen specifieke emoties bij de muziek voelden, gaf het simpele feit van het bewegen op het ritme hen al een bepaalde voldoening. “Bij mensen met muzikale anhedonie verwachtten we een minder duidelijke U-vormige reactie, maar dat gebeurde niet”, aldus Romkey. “Dit betekent dat zij plezier kunnen halen uit de drang om te bewegen. Het suggereert ook dat beweging op zichzelf al een gevoel van plezier kan geven.”
Hersengebieden
Kortom, hoewel twee aspecten van grooven – plezier en de drang om te bewegen – doorgaans sterk met elkaar samenhangen, laten de bevindingen zien dat ze in feite los van elkaar kunnen bestaan. Sterker nog, de drang om te bewegen lijkt bij mensen met anhedonie juist een bron van plezier te zijn. Dit suggereert dat beweging en plezier in muziek twee deels gescheiden processen in de hersenen zijn. De sterke drang om op het ritme van de muziek te bewegen, wordt vooral gekoppeld aan het dorsale striatum, een gebied dat verantwoordelijk is voor de controle van bewegingen. Daarentegen is het plezier dat we uit muziek halen meer verbonden met het ventrale striatum, het hersengebied dat betrokken is bij beloning en motivatie.
Toekomstige studies
Verdere studies zullen moeten uitwijzen hoe deze processen precies met elkaar samenhangen en welke hersengebieden hierin een rol spelen. “In toekomstige studies willen we onderzoeken hoe de hersenverbindingen in het dorsale en ventrale striatum verschillen tussen mensen met anhedonie en de controlegroep”, zegt Romkey. “We gaan hierbij gebruik maken van geavanceerde beeldvormingstechnieken zoals MRI en magneto-encefalografie.”
Totdat we meer weten, hoef je je dus geen zorgen te maken als je voeten ineens mee gaan tikken op een nummer dat je eigenlijk niet kunt uitstaan. Het is geen verraad aan je muzieksmaak, maar gewoon je brein dat probeert je een beetje blij te maken, zelfs als je het zelf niet door hebt.
