En dan blijkt de farao verrassend veel op zijn vader te lijken én 300 jaar na zijn dood te zijn opgegraven voor werkelijk goedbedoelde reparatiewerkzaamheden.
In de negentiende en twintigste eeuw zijn in Egypte behoorlijk wat mummies opgegraven. En ze zijn door de jaren heen bijna allemaal ‘uitgepakt’ voor vervolgonderzoek. Bijna allemaal. Want de mummie van Amenhotep I durfden onderzoekers eigenlijk niet uit de doeken te doen. De farao is namelijk perfect omwikkeld en prachtig versierd met bloemenslingers. Bovendien ligt op het hoofd en de nek van de mummie een prachtig en levensecht gezichtsmasker dat zorgvuldig met stenen is ingelegd. En de angst om die windselen en het masker te verstoren of zelfs te beschadigen won het eigenlijk altijd van de nieuwsgierigheid naar wat daaronder allemaal schuil zou gaan.
Digitaal uitgepakt
Gelukkig hoeft het ene (de nieuwsgierigheid) anno 2021 niet meer ten koste te gaan van het andere (de mummie). En in het blad Frontiers in Medicine maken wetenschappers vandaag bekend dat ze eindelijk weten wat er onder de doeken schuilgaat. Ze hebben de mummie namelijk ‘digitaal’ uitgepakt.
Scan
De onderzoekers maakten daartoe een 3D CT-scan van de mummie. “Door de mummie digitaal uit te pakken en de verschillende lagen – het gezichtsmasker, de doeken en dus de mummie zelf – virtueel weg te nemen, konden we de goedbewaard gebleven farao in ongeëvenaard detail bestuderen,” vertelt onderzoeker Sahar Saleem.
Het levert een schat aan informatie op over Amenhotep I, die in de zestiende eeuw voor Christus over Egypte regeerde. Zo blijkt de farao – afgaand op de CT-scans – op het moment van overlijden zo’n 35 jaar oud te zijn geweest. Hij was ongeveer 1.69 meter lang en had een goed gebit. Daarnaast tonen de onderzoekers aan dat de farao besneden was en uiterlijk sterk op zijn vader leek. “Hij had een smalle kin, een kleine, smalle neus, krullend haar en een lichte overbeet.” Tussen de doeken die het lichaam van de farao omringen, werden zo’n 30 amuletten teruggevonden. “En een unieke gouden riem met gouden stenen.”
Doodsoorzaak is onbekend
Onduidelijk blijft waaraan Amenhotep I is overleden. “We konden geen verwondingen of door ziekte ingegeven misvormingen ontdekken,” stelt Saleem. Verder onthullen de scans dat de ingewanden van de farao na zijn dood zijn verwijderd. “Met uitzondering van zijn hersenen en hart.”
Bijzonder
Dat onderzoekers – weliswaar digitaal – een blik op Amenhotep I hebben kunnen werpen, is bijzonder. De laatste keer dat de mummie werd geopend, was zo’n 3000 jaar geleden. In die tijd kwam het regelmatig voor dat priesters overleden farao’s weer opgroeven om door grafrovers aangerichte beschadigingen aan de mummies te herstellen. En ook de mummie van Amenhotep I werd enkele eeuwen na de dood van de farao weer opgegraven en onder handen genomen. “Het feit dat de mummie van Amenhotep I in de recente geschiedenis nog nooit is uitgepakt, biedt ons een unieke mogelijkheid: niet alleen kunnen we bestuderen hoe hij oorspronkelijk gemummificeerd en begraven werd, maar daarnaast kunnen we ook nagaan hoe hij de tweede keer, enkele eeuwen na zijn dood, door de hogepriesters van Amon behandeld en begraven werd,” legt Saleem uit.
Eerder werd door Saleem en haar collega Zahi Hawass vermoed dat de herstelwerkzaamheden die de hogepriesters uitvoerden weliswaar heel nobel leken, maar dat niet waren. Saleem en Hawass dachten dat de hogepriesters de reparatiewerkzaamheden vooral gebruikten om de handen te kunnen leggen op materialen die eeuwen eerder voor koninklijke begrafenissen waren gebruikt. Die materialen zouden tijdens de werkzaamheden achterover zijn gedrukt en weer hergebruikt zijn tijdens het mummificeren van latere farao’s. Maar de mummie van Amenhotep I vertelt een ander verhaal. “We laten zien dat de priesters van de 21e dynastie in ieder geval voor Amenhotep I de door grafrovers opgelopen schade liefdevol herstelden en zijn mummie in oude glorie herstelden en de geweldige juwelen en amuletten daarbij op hun plaats lieten liggen.”
