Hoe slecht al dat vet en suiker is? Muizen gaan er in ieder geval slecht op. Volgens een nieuwe studie hebben de dieren, die een vet- en suikerrijk dieet kregen, veel meer kans op diabetes, alzheimer, depressie en angstklachten.
Volgens het CPB heeft 14 procent van de Nederlanders obesitas, oftewel een BMI van meer dan 30. Dat is 150 procent meer dan veertig jaar geleden. Er zijn meer dan een miljoen Nederlanders die diabetes type 2 hebben. Daarnaast heeft een onbekend aantal mensen beginnende diabetes zonder dat ze het weten. De ziekte is een sluipmoordenaar en is de oorzaak van allerlei andere ernstige aandoeningen. “Ons onderzoek laat zien dat obesitas en diabetes het centrale zenuwstelsel aantasten. Daarnaast gaat de mentale gezondheid achteruit en komen psychische stoornissen meer voor”, zegt neurowetenschapper en biochemicus aan de University of South Australia Larisa Bobrovskaya.
Ultrabewerkt voedsel
Het team gaf muizen dertig weken lang ultrabewerkt voedsel om de invloed te onderzoeken van suikerrijke en vette voeding op het ontstaan of verergeren van alzheimer, diabetes type 2 en obesitas. De resultaten spraken voor zich: er was een duidelijk verband tussen het dieet en de aandoeningen. “Chronische obesitas en diabetes type 2 worden vaak gelinkt aan alzheimer, hart- en vaatziekten en nierproblemen”, schrijft het team in hun wetenschappelijke publicatie in het vakblad Metabolic Brain Disease. We kunnen de laboratoriumtests met muizen niet direct kopiëren naar de mens. Toch is het belangrijk om deze conclusies verder te bestuderen.
Tau-eiwit is biomarker
De onderzoekers deden een vervolgonderzoek met muizen die een genetische aanleg voor alzheimer hebben. Deze zogenaamde pR5-muizen hebben een mutatie, waardoor ze het menselijke tau-eiwit (P301L) aanmaken. Er was ook een controlegroep met normale muizen. Op deze manier werden de knaagdieren in vier groepen verdeeld op basis van dieet (vet- en suikerrijk of normaal) en genmutatie (pR5 of normaal).
De tau-mutatie is bij mensen gelinkt aan zenuwafbraak bij de ziekte van Alzheimer. Op deze manier kunnen de onderzoekers bij de pR5-muizen een mogelijke link onderzoeken tussen dementie en andere aandoeningen, zoals diabetes type 2.
Het experiment duurde dertig weken. Een lab-muis leeft ongeveer anderhalf jaar, dus de diertjes zijn een aanzienlijk deel van hun leven vet en calorierijk aan het eten. De muizen in de controlegroep die het vette dieet voorgeschoteld kregen, werden een stuk dikker. Ze vertoonden veel vaker angstig gedrag en hadden een hogere concentratie tau-eiwit in de hersenen. Tau kan veranderen in ‘tau tangles’, wat een biomarker is van Alzheimer.
Bang, dement en moddervet
De pR5-muizen met de tau-mutatie en het vette dieet waren nog slechter af. Ze hadden nog meer kans op obesitas, kregen glucose-intolerantie en bouwden een insulineweerstand op. De muizen waren depressief en angstig en er was meer schadelijke tau te vinden in hun muizenbrein. “Uit ons onderzoek blijkt dat een vet dieet de ontwikkeling van insulineweerstand versnelt. Ook treden er gedragsveranderingen op bij de muizen en zien we problemen als gevolg van de opbouw van tau-eiwitten in de pR5-muizen”, schrijven de onderzoekers. “In een aantal gevallen ontstaan er ziektes bij de muizen die het vette dieet volgen. Uiteindelijk gaan de geestelijke vermogens hard achteruit.”
Food for thought
Wetenschappers kunnen deze conclusies aangrijpen om nieuwe behandelingen te ontwikkelen of advies te geven. Overheden kunnen hun beleid erop aanpassen. De verwachting is dat het aantal mensen met (morbide) obesitas, diabetes en alzheimer de komende decennia hard gaat stijgen.
“Onze bevindingen laten wederom zien hoe belangrijk het is om de strijd aan te binden met de epidemie der zwaarlijvigheid in de wereld. De combinatie van overgewicht, ouderdom en suikerziekte zorgt bijna altijd voor een verlies van mentaal vermogen en het verhoogt de kans op dementie en andere geestelijke stoornissen”, aldus Bobrovskaya.
