Nieuw onderzoek onthult dat het tijdstip waarop je een mondeling examen hebt, weleens van invloed kan zijn op je slagingskansen. En hetzelfde geldt mogelijk voor andere belangrijke gesprekken, zoals sollicitaties.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Frontiers in Psychology. Ze baseren hun conclusies op een analyse van mondelinge examens die tussen 2018 en 2020 in Italië zijn afgenomen. Het ging in totaal om meer dan 100.000 examens, beoordeeld door 680 verschillende examinatoren. “Mondelinge examens aan Italiaanse universiteiten worden ingepland op vast tijden en duren doorgaans 10 tot 30 minuten per student,” vertelt onderzoeker Carmelo Mario Vicario. “Er is geen standaard format: professoren stellen vragen over de lesinhoud en de cijfers worden ter plekke toegekend. Deze examens kunnen zeer stressvol zijn, vanwege hun onvoorspelbare aard en het belang ervan voor de academische voortgang.”
Resultaten
Zo’n 57 procent van de bestudeerde mondelinge examens eindigde met een voldoende. En wanneer de onderzoekers gingen kijken naar het tijdstip waarop de mondelinge examens waren afgenomen, viel het ze op dat de slagingspercentages naarmate de dag vorderde, stegen, om rond het middaguur een piek te bereiken, en vervolgens weer af te nemen. “Studenten hadden, vergeleken met de vroege ochtend (8.00 – 9.00 uur) of de late namiddag (15.00 – 16.00 uur) een aanzienlijk grotere kans om te slagen voor hun examens wanneer deze gepland waren tussen ongeveer 11.00 en 13.00 uur,” vertelt Vicario aan Scientias.nl. “Het verschil in slagingskans was aanzienlijk – groot genoeg om te suggereren dat het tijdstip op zichzelf al invloed kan hebben op de uitkomst, los van de inhoud of moeilijkheidsgraad van het examen.”
Verklaring
Hoewel uit de data niet kan worden afgeleid waarom studenten rond het middaguur betere slagingskansen hebben dan aan het begin van de dag, hebben de onderzoekers daar wel ideeën over. Zo is de waargenomen trend mogelijk onder meer te verklaren door de uit de pas lopende chronotypes van studenten en professoren. Deze slaap-waakritmes, die ook dicteren wanneer je je het meest alert en energiek voelt, veranderen namelijk naarmate mensen ouder worden. “Jongvolwassenen zijn vaak avondmensen, terwijl ouderen juist beter presteren in de ochtend,” legt Vicario aan Scientias.nl uit. Het betekent dat de studenten vroeg in de ochtend niet op hun best zijn, terwijl hun professoren juist dan uitermate scherp zijn. En dat kan wellicht helpen verklaren waarom de slagingskansen aan het begin van de dag vrij laag liggen.
Einde van de dag
Dat de slagingskansen ook tegen het einde van de dag afnemen, is mogelijk te verklaren doordat de professoren door hun energie en geduld heen zijn en strenger gaan beoordelen. “Aangezien deze examens mondeling zijn en direct beoordeeld worden, spelen de cognitieve scherpte en het geduld van de examinator – naast de prestaties van de student – waarschijnlijk een belangrijke rol,” aldus Vicario.
Sollicatiegesprek
Hoewel het onderzoek zich beperkt tot universiteitsstudenten die mondeling examen moesten doen, vermoeden de onderzoekers dat hun bevindingen ook weleens relevant kunnen zijn in een heel andere context. Zo zou bijvoorbeeld ook het tijdstip waarop mensen andere belangrijke ontmoetingen hebben – zoals sollicitatiegesprekken – weleens van invloed kunnen zijn op hun slagingskansen. “Voor sollicitanten of medewerkers die een functioneringsgesprek hebben, kan het daarom voordelig zijn deze gesprekken te plannen op momenten waarop hun persoonlijke alertheid het grootst is,” stelt Vicario. Voor jongere mensen zal dat wellicht rond het middaguur zijn. Voor ouderen – door de bank genomen – misschien juist aan het begin van de dag. Werkgevers zouden ondertussen kunnen overwegen om de tijden waarop sollicitatie- en functioneringsgesprekken plaatsvinden juist te standaardiseren “of vroege ochtenden en late middagen te vermijden om eerlijkheid te bevorderen”, aldus Vicario.
Voor studenten, werkgevers en werknemers hun hele agenda overhoop gooien, is het echter goed te benadrukken dat meer onderzoek naar de mechanismen die aan de in deze studie waargenomen trend ten grondslag liggen, hard nodig is. Pas als we goed begrijpen hoe het tijdstip waarop belangrijke gesprekken plaatsvinden van invloed kan zijn op de uitkomst ervan, kunnen namelijk effectieve maatregelen worden getroffen om ervoor te zorgen dat iedereen dezelfde kansen krijgt. Want dat is uiteindelijk waarom het zo belangrijk is om hier onderzoek naar te doen, vindt Vicario. “Door aan te tonen dat het tijdstip van de dag – onafhankelijk van de kennis van de student – academische resultaten kan beïnvloeden, leveren we een bijdrage aan een breder gesprek over eerlijkheid en vooringenomenheid bij beoordelingen. Dit soort onderzoek slaat een brug tussen neurowetenschap, onderwijs en gedragswetenschap, en helpt instellingen om op bewijs gebaseerde beslissingen te nemen die rechtvaardigheid bevorderen.”
