Het is voor onderzoekers een nieuw doelwit om de verwoestende ziekte uit te bannen.
Alzheimer is een slopende ziekte waar wereldwijd zo’n 45 miljoen mensen aan lijden. Toch is er nauwelijks wat aan te doen. Hoewel wetenschappers al sinds jaar en dag de ziekte beter proberen te begrijpen, blijkt het lastig om er een medicijn voor te vinden. In een nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad Nature Communications hebben onderzoekers echter een gen en bijbehorend eiwit ontdekt dat – als het wordt onderdrukt – de voortgang van de ziekte van Alzheimer kan afremmen.
Gen en eiwit
Het gaat om een eiwit dat door de onderzoekers ‘aggregatin’ is genoemd. “Het eiwit hoopt zich op in het brein van Alzheimer-patiënten,” legt onderzoeksleider Xinglong Wang uit. “Op basis van onze gegevens kan dit eiwit een nog niet-herkende risicofactor voor de ziekte van Alzheimer zijn.” Het is dan ook een veelbelovend nieuw doelwit voor onderzoekers om de verwoestende ziekte uit te bannen. Al maken ze wel een pas op de plaats. Er zijn namelijk nog geen menselijke testen geweest en dus moet aanvullend onderzoek de functie van het eiwit bevestigen. “Uiteindelijk zal dit mogelijk leiden tot klinische proeven met Alzheimer-patiënten,” zegt Wang.
De ziekte
Ondertussen hebben meerdere studies uitgewezen dat een opeenstapeling van giftige eiwitten – de zogenoemde amyloïd-bèta-eiwitten – mogelijk de oorzaak is van de ziekte van Alzheimer. Deze klonteren zich samen tussen de zenuwcellen in de hersenen van Alzheimer-patiënten. Wat wetenschappers echter nog niet zo goed begrijpen, is hoe en waarom die amyloïd-bèta-eiwitten zich opstapelen. Bovendien is er veel onderzoek gedaan naar welke genen er mogelijk toe leiden of iemand Alzheimer krijgt. Maar welke genen verband houden met de progressie van de ziekte is nog minder goed begrepen. De huidige studie licht op beide vlakken mogelijk een tipje van de sluier.
In Nederland lijden er ruim 280.000 mensen aan dementie. En de verwachting is dat het aantal mensen dat de ziekte krijgt in de toekomst explosief zal stijgen. Zo voorspellen onderzoekers dat het aantal Nederlanders met dementie in 2040 zal toenemen naar meer dan een half miljoen. Dit zal verder oplopen tot zeker 620.000 in 2050.
Experimenten
In de studie voerden de onderzoekers meerdere experimenten uit. Nadat ze het gen en eiwit hadden geïdentificeerd, besloten ze het te injecteren in een aantal muizen. Dit leidde ertoe dat er in de hersenen van de muizen meer amyloïd-bèta-eiwitten gevormd werden. Dit resulteerde in meer neuro-ontstekingen en cognitieve verstoringen. “Dit gebeurde omdat aggregatin zich direct aan de amyloïd-bèta-eiwitten bindt,” legt Wang uit. “Hierdoor wordt de vorming en de samenklontering vergemakkelijkt.” Omgekeerd, dus toen de onderzoekers het eiwit onderdrukten, verminderde dit de samenklontering en verlichtte het de neuro-ontstekingen en cognitieve stoornissen.
De onderzoekers zijn erg enthousiast over hun bevindingen. Want het betekent dat als het nieuw ontdekte gen en eiwit kunnen worden onderdrukt, de ziekte weliswaar niet kan worden voorkomen, maar deze in ieder geval wel kan worden afgeremd. Of er ooit een Alzheimer-medicijn op de markt verschijnt dat de ziekte volledig gaat genezen? Dat is nu nog onbekend. Onlangs presenteerden onderzoekers wel het geneesmiddel aducanumab dat de ziekte van Alzheimer zou afremmen. Of dit ook in Nederland op de markt verschijnt valt nog te bezien.
