Dat komt omdat mannen minder pijn voelen als een vrouw hen pijn doet of vraagt hoeveel pijn ze hebben, dan wanneer een man dat doet. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van de Universiteit van Lund in Zweden.
Wie het ‘zwakke geslacht’ is, is een eeuwig lopende vraag bij studies die naar pijn worden gedaan. Zo hebben vrouwen vaker en intenser pijn, maar hebben mannen écht meer last van griep – waar ze overigens ook weer sneller van herstellen dan vrouwen. Mannen en vrouwen verschillen als patiënt dus op allerlei vlakken. Maar hebben mannen en vrouwen ook verschillende invloed óp een patiënt, en specifiek in hun pijnbeleving? Dat besloot Anna Sellgren Engskov van Universiteit van Lund in Zweden uit te zoeken.
Eerder bleek namelijk al dat vrouwelijke chirurgen hun werk veel beter doen dan mannelijke chirurgen. “Het is al langer bekend dat er verschillen zijn tussen mannelijke en vrouwelijke artsen bij het uitvoeren van hun werk”, vertelde oncoloog Christopher Wallis van de University of Toronto eerder aan Scientias.nl. Dat had volgens zijn onderzoek niet alleen te maken met de operaties zelf. Maar ook met de hoeveelheid tijd die ze met patiënten doorbrengen, de manier van communiceren en de mate waarin ze de richtlijnen naleven.
Chronische pijn
Als het om chronische pijnklachten gaat zijn vrouwen vaker de klos. “Wereldwijd hebben vrouwen meer chronische pijn dan mannen,” vertelde Jennifer Kelly eerder aan Scientias.nl. “Ook hebben ze vaker terugkerende pijn en is het waarschijnlijker dat hun pijn meerdere oorzaken heeft.” Uit eerdere onderzoeken bleek al dat een combinatie van bepaalde genen, hormonen, emoties en zelfs de sociale rol die de vrouw heeft ervoor zorgt dat zij de pijn anders ervaart. De onderzoeken vormen een pleidooi voor een persoonlijkere behandeling van de man en vrouw. Want de twee sekses worden nog te sterk over één kam geschoren, stelt ook Kelly. “Vrouwen worden absoluut verwaarloosd als het gaat om pijn die samenhangt met de behandeling.”
Pijnprikkels
Om de verschillende invloeden van mannen en vrouwen op de pijnbeleving van patiënten te onderzoeken, voerden de Zweedse wetenschappers drie verschillende experimenten met pijnprikkels uit, waarbij steeds een mannelijke of een vrouwelijke onderzoeker de pijnprikkel toediende, en vroeg hoe ze de pijn hadden ervaren. In alle onderzoeken waren de onderzoeker hetzelfde gekleed en volgden ze hetzelfde script.
In het eerste deel kregen gezonde vrijwilligers een korte laserpuls in de holle onderkant van de voet. Vervolgens moesten de proefpersonen aan een onderzoeker aangeven hoeveel pijn ze voelden op een schaal van nul tot honderd. In het tweede experiment kregen de proefpersonen een klein apparaatje in hun hand die elektrische stroom gaf zolang de deelnemers de knop erop indrukten. De proefpersonen lieten de knop los als ze pijn voelden. In het derde en laatste deel van het onderzoek werden in totaal 245 patiënten die net uit een operatie kwamen ondervraagd over hun pijn.
Empathie
Uit al die onderzoeken bleek dat als een vrouw een pijnprikkel gaf aan een mannelijke proefpersoon, deze aangaf minder pijn te voelen dan wanneer een mannelijke onderzoeker dezelfde pijnprikkel gaf. Dat effect was het sterkst voor de pijnvezels die reageren op snelle en scherpe pijn, zoals bij een snee of een prik. Volgens hoofdonderzoeker Anna Sellgren Engskov kan dat komen doordat vrouwen over het algemeen meer empathie tonen dan mannen. Door bijvoorbeeld veel te glimlachen en direct oogcontact te maken. Dat kan immers de pijnervaring van een proefpersoon beïnvloeden.
Hogere pijndrempel
Volgens die hypothese zouden vrouwelijke patiënten dan ook minder pijn moeten voelen wanneer een vrouw de prikkel toedient. Maar dat werd niet gevonden. Vrouwelijke proefpersonen ervoeren geen verschil in pijn met mannelijke of vrouwelijke onderzoekers. Zowel bij de experimentele tests met laser- en elektrische stimuli als bij de klinische meting van postoperatieve pijn. Volgens onderzoekers zou dit kunnen komen door een hogere pijndrempel, of doordat vrouwen minder beïnvloed worden door sociale factoren bij het rapporteren van pijn.
Waarom zouden mannen beïnvloed worden door sociale factoren? Misschien heeft dat wel een evolutionair voordeel. Die hypothese wierp onderzoeker Amber Dance eerder op in een publicatie uit 2019 in Nature. “Misschien is het een goed idee om minder pijngevoelig te zijn voor een vrouwtje dat een potentiële partner zou kunnen zijn, om zo hun kracht en dominantie te tonen.” Deze hypothese is echter nog niet goed getest en er zijn ook andere factoren die een rol kunnen spelen, zoals culturele normen, sociale verwachtingen en persoonlijkheidskenmerken.
Hoewel er dus nog veel onduidelijk is, hoopt Sellgren Engskov dat hun onderzoek in de toekomst gebruikt kan worden voor betere zorg en pijnbehandeling voor patiënten. De verschillen die ze vond zijn nu namelijk niet breder te trekken naar de hele samenleving, “maar voor de individuele patiënt kan het er wel toe doen.” Sellgren Engskov stelt dat de verschillen tussen toediening door mannelijke of vrouwelijke onderzoekers bij de meest hevige pijnen het grootst waren.” De onderzoekers hopen daarom dat ook bij pijnevaluatie er meer aandacht komt voor de verschillen tussen mannen en vrouwen.
