Duizenden ganzen, eenden en kraanvogels verzamelen zich in de lente in het uiterste noordwesten van Amerika om te broeden. En het mooie: zo ging het 73 miljoen jaar geleden ook al! Amerikaanse wetenschappers laten zien dat vogels al in de tijd van de dinosauriërs nesten bouwden in de Arctische gebieden en hun kroost klaarstoomden voor het poolleven.
“Vogels bestaan al 150 miljoen jaar”, zegt hoofdonderzoeker Lauren Wilson van Princeton University. “En zeker de helft van de tijd hebben ze in het Noordpoolgebied gebroed.” Ze staat met haar bevindingen deze week op de cover van het prestigieuze vakblad Science, en terecht: de resultaten laten de paleontologische wereld op zijn grondvesten schudden.
Duikvogels
In de ijzige toendra van het huidige Noord-Alaska, aan de oevers van de Colville River, verzamelden Wilson en haar collega’s tientallen piepkleine botjes en tandjes van vogels uit de Prince Creek-formatie, een bekende vindplaats voor dinosaurusfossielen. Tot hun verbazing troffen ze de resten aan van verschillende vogelsoorten: van duikvogels die op futen of zeeduikers lijken tot vogels die verwant zijn aan meeuwen en waterdieren, zoals eenden en ganzen. En dat allemaal uit een tijdperk waarin er ook bloeddorstige dino’s over de Aarde rondliepen.
Tot nu toe dacht men dat vogels pas zo’n 47 miljoen jaar geleden begonnen te broeden in poolgebieden, ver na de grote massa-extinctie die driekwart van al het leven wegvaagde, inclusief het gros van de dinosauriërs. Deze nieuwe vondst plaatst die datum tientallen miljoenen jaren terug, een enorme sprong op de tijdlijn. “Het is ongelooflijk”, zegt onderzoeker Pat Druckenmiller van University of Alaska Museum of the North. “We hebben het bewijs dat vogels al lang voor de meteorietinslag in de poolregio’s leefden en zich voortplantten.” Druckenmiller noemt de Arctische regio een kraamkamer van de moderne vogels. “Als je vandaag vogels ziet broeden in bijvoorbeeld Creamer’s Field bij Fairbanks, besef dan dat ze dat daar al doen sinds de tijd van de dino’s.”
Zeer waardevol
Deze ontdekking is niet alleen bijzonder vanwege de leeftijd van de fossielen, ook het soort fossielen dat gevonden is, maakt wetenschappers erg enthousiast. Vogelfossielen zijn zeldzaam omdat hun botten zo fragiel zijn. Babyvogels, met hun poreuze en breekbare skeletjes, zijn nóg moeilijker te vinden. “Het vinden van botjes van jonge vogels uit het Krijt is bijna ongehoord”, zegt Wilson. “Dat maakt deze fossielen zo waardevol.”
De onderzoekers danken hun succes aan een beproefde opgravingsmethode: in plaats van alleen op grote botten te jagen, nemen ze complete sedimenten mee terug naar het lab. Daar worden de monsters met de hand gezeefd en onder de microscoop onderzocht, een aanpak die al talloze unieke vondsten heeft opgeleverd.
Oudste moderne vogels ooit?
Sommige botten hebben kenmerken van Neornithes, de groep waartoe alle moderne vogels behoren. Sommige exemplaren hadden zelfs geen tanden, net als de vogels van nu. Als dit klopt, zou het gaan om de oudste moderne vogelresten die ooit zijn gevonden. De oudste bekende Neornithes-fossielen tot nu toe zijn ongeveer 69 miljoen jaar oud. Maar voor een definitief antwoord is meer nodig, waarschuwt Druckenmiller. “We zouden een gedeeltelijk of volledig skelet moeten vinden om dat echt met zekerheid te kunnen zeggen.”
De vondst in een rivierbekken in Alaska is een fascinerend inkijkje in een wereld waarin de T. rex en consorten de Arctische toendra deelden met piepende kuikens en hun zorgzame ouders.
