Een studie toont aan dat de uitstoot van broeikasgassen door toerisme meer dan twee keer sneller toeneemt dan die van de rest van de wereldeconomie.
Nu het koude, gure weer zijn intrede doet, verlangen veel mensen naar een zonniger bestemming. Vakantie biedt hen de perfecte gelegenheid om even aan de dagelijkse sleur te ontsnappen, nieuwe culturen te ontdekken of simpelweg tot rust te komen. Toch zouden we misschien beter moeten nadenken over hoe we onze vakanties en reizen plannen. Want een nieuwe studie toont nu aan hoe vervuilend onze welverdiende vakantie eigenlijk is.
Uitstoot van broeikasgassen
De bevindingen tonen aan dat toerisme bovenaan de lijst van snelst groeiende koolstofemissies staat. De uitstoot van broeikasgassen door toerisme groeit maar liefst meer dan twee keer zo snel als die van de rest van de wereldeconomie. “Door de snel groeiende vraag naar reizen, is de koolstofuitstoot van toeristische activiteiten inmiddels goed voor 9 procent van de wereldwijde emissies”, zegt onderzoeker Ya-Yen Sun, verbonden aan de University of Queensland. “Zonder dringende maatregelen in de wereldwijde toerismesector, verwachten we jaarlijkse emissiestijgingen van 3 tot 4 procent, wat betekent dat de uitstoot elke 20 jaar verdubbelt.” Dit staat haaks op het Klimaatakkoord van Parijs, dat van de sector vereist dat hij zijn uitstoot jaarlijks met meer dan 10 procent reduceert.
Koolstofvoetafdruk
De studie onderzocht zowel internationaal als binnenlands toerisme in 175 landen. En de resultaten laten zien dat de wereldwijde koolstofvoetafdruk van toerisme tussen 2009 en 2019 is gestegen van 3,7 gigaton (Gt) naar 5,2 Gt. In dat decennium groeiden de toeristische emissies jaarlijks met 3,5 procent, terwijl de wereldwijde uitstoot met 1,5 procent per jaar steeg van 50,9 Gt naar 59,1 Gt. De Verenigde Staten, China en India staan aan de top en zijn goed voor 60 procent van de totale stijging in toeristische emissies tijdens de onderzochte periode. De grootste bijdrage aan de netto-uitstoot komt van de luchtvaart, energievoorzieningen en het gebruik van privéauto’s voor reizen. De belangrijkste oorzaken van de toenemende uitstoot zijn trage technologische verbeteringen en een snelle groei in de vraag.
Toerisme
De studie benadrukt opnieuw hoe belastend onze vakanties en reisjes zijn voor het milieu. “Het onderzoek laat zien dat toerisme een grote rol speelt in de wereldwijde uitstoot, en zelfs een grotere in welvarende landen”, vertelt co-auteur Stefan Gössling in een interview met Scientias.nl. “Het is te verwachten dat de welvaartsgroei, vooral in opkomende economieën zoals India, Brazilië, Indonesië en andere Aziatische landen, deze trend zal doorzetten. Omdat het onrealistisch is te verwachten dat technologie de uitstoot van toerisme aanzienlijk kan verminderen, zal toerisme een steeds grotere rol gaan spelen in de emissiesector van een wereld die juist steeds verder verduurzaamt.”
Luchtvaart
De grootste uitdaging in het toerisme ligt bij de luchtvaart, zo concluderen de onderzoekers. “Luchtvervoer is de belangrijkste factor achter de groei van emissies en tegelijkertijd de moeilijkst te verduurzamen subsector”, legt Gössling uit. “Of er technologieën zullen komen die de uitstoot van luchtvervoer kunnen verminderen, blijft onzeker. Bovendien wordt de sector sterk gesubsidieerd. Het grootste obstakel is echter de overtuiging dat emissiereducties mogelijk zijn terwijl de sector blijft groeien, een verhaal dat de industrie graag vertelt.”
Langeafstandsvluchten
Eén van de aanbevelingen van de onderzoekers om de uitstoot in de toerismesector te verminderen, is het beperken van langeafstandsvluchten. “Veel landen zijn afhankelijk van langeafstandstoerisme, maar deze trend brengt ook aanzienlijke risico’s met zich mee”, merkt Gössling op. “Zo werden arme, toerisme-afhankelijke landen tijdens de pandemie hard getroffen. Toerisme is daardoor een risicovolle sector, vooral gezien de noodzaak om emissies te verlagen en de verwachte stijging van luchtvaartkosten door de invoering van nieuwe brandstoffen (indien en wanneer deze beschikbaar komen). Landen die sterk afhankelijk zijn van langeafstandstoerisme, wordt dan ook geadviseerd hun groeimodellen voor de sector opnieuw te evalueren.” Het verminderen van de marketing van langeafstandstoerisme en het vaststellen van een nationale groeimarge kunnen ook bijdragen aan het beperken van de snelle stijging van emissies.
Biobrandstof
Andere aanbevelingen omvatten gerichte maatregelen zoals koolstofheffingen, koolstofbudgetten en verplichtingen voor alternatieve brandstoffen. Al is het de vraag hoe snel biobrandstoffen op grote schaal beschikbaar zullen zijn. “Op de markt voor biobrandstoffen zien we nu al tekorten”, stelt Gössling. “Dat komt omdat het voor producenten lastig is om de productie op te schalen. De meeste biobrandstoffen zijn momenteel gebaseerd op gebruikt frituurvet, dat per schip vanuit Azië naar Europa wordt vervoerd. Daarnaast zijn er nog geen proefinstallaties voor de productie van bijvoorbeeld synthetische kerosine, laat staan fabrieken. Daarnaast zijn de kosten van synthetische kerosine veel hoger en vereist de productie enorme hoeveelheden elektriciteit (als het al mogelijk is). Het is onzeker of, zelfs als de technologie voor synthetische brandstoffen werkt, de productiecapaciteit snel genoeg kan worden opgeschaald.”
Duurzamer gedrag
Op lokaal niveau kunnen toeristische bedrijven kiezen voor duurzame elektriciteit voor accommodaties, eet- en recreatiemogelijkheden en overstappen op elektrische voertuigen voor transport. Maar is het eigenlijk ook mogelijk om toeristen zelf aan te moedigen duurzamer gedrag te vertonen? “Er is weinig bewijs dat toeristen hun gedrag zullen veranderen, tenzij ze daartoe worden gedwongen”, zegt Gössling desgevraagd. “Een belangrijke beleidsuitdaging is dan ook om mensen bewust te maken dat hun reisgedrag een kostenpost is – de schade die ze veroorzaken door hun uitstoot – en dat het sociaal verantwoord is om deze kosten zelf te dragen (in plaats van ze af te schuiven op anderen, vooral arme landen). Het vaststellen van een ‘echte’ prijs voor toerisme door de milieukosten te internaliseren zou een belangrijke stap zijn om toeristen te stimuleren duurzamer te reizen.”
Al met al pleiten de onderzoekers ervoor om de toerismesector opnieuw te bekijken. “Dit betekent niet dat we moeten stoppen met reizen, maar wel dat we de kosten van onze reizen onder ogen moeten zien”, verduidelijkt Gössling. “Dit zal automatisch leiden tot veranderingen in reisgedrag en een nieuw evenwicht in toerisme. Dit hoeft echt niet iets slechts te zijn. Als de toerismesector minder CO2 uitstoot, wordt deze ook veerkrachtiger, bijvoorbeeld in tijden van pandemieën.”
