Ademen, slikken en smakken, er zijn mensen die onpasselijk worden van die geluiden. Zij kampen met misofonie. Het is tot op heden onduidelijk waarom ze walgen van bijvoorbeeld het geluid van een dikke hap uit een appel.
Nieuw onderzoek heeft voor het eerst de hersengebieden geïdentificeerd die betrokken zijn bij een andere, minder bekende trigger van de ziekte. Wetenschappers van de Ohio State University stellen op basis daarvan dat een breed geaccepteerde verklaring voor de oorzaak van misofonie mogelijk niet klopt.
Misofoniepatiënten irriteren zich mateloos aan kauw- en slikgeluiden en soortgelijke geluiden uit de mond-, keel- en neusholte. Eerder onderzoek suggereerde dat de aandoening wordt veroorzaakt door overgevoelige verbindingen tussen de auditieve cortex – waar geluid wordt verwerkt – en de hersengebieden die gerelateerd zijn aan het gezicht en de mond (het orofaciale systeem).
Fingerspitzengefühl
De nieuwe Amerikaanse studie, die in vakblad Frontiers in Neuroscience verscheen, onderzoekt wat er in de hersenen van misofoniepatiënten gebeurt wanneer ze herhaaldelijk met hun vingers tikken. Dit is een ander geluid dat voor veel mensen die lijden aan misofonie enorm vervelend kan zijn. De hersenactiviteit bij het vingertikken was anders dan bij mondgeluiden en bewegingen.
Tijdens de experimenten werden negentien volwassen proefpersonen gevraagd om vragenlijsten in te vullen. Ook werden er functionele MRI-scans (fMRI) van hun hersenen gemaakt terwijl ze uiteenlopende handelingen verrichtten. Ze werden op basis van de resultaten ingedeeld van niet-misofonisch tot mild misofonisch. “Het is te makkelijk om ons alleen te concentreren op de hersenactiviteit bij misofoniepatiënten als mensen kauwen en andere mondgeluiden horen”, zegt Heather Hansen, hoofdauteur van de studie. “Het is niet zo dat misofonie alleen veroorzaakt wordt door overgevoelige hersenverbindingen met de orofaciale motorische cortex.”
Niet alleen mondgeluiden
De fMRI-scans lieten in rusttoestand sterkere verbindingen tussen de auditieve cortex en een bepaald deel van de motorische cortex zien bij de deelnemers met een hogere misofonie-score. Deze uitkomsten bevestigden eerder onderzoek. Maar toen de deelnemers hun mond gingen gebruiken om geluiden te produceren, lichtte een ander deel van de hersenen op. Dit gebied had in rust geen sterkere verbinding bij de misofonie-groep in vergelijking met de minder misofonische proefpersonen.
“Wat bij eerder onderzoek werd geïdentificeerd als het orofaciale gebied – het gebied dat is betrokken bij de mond- en gezichtsbewegingen – is misschien niet echt het orofaciale gebied”, legt Hansen uit. “Onze bevindingen stroken niet met de conclusies uit de eerdere studie. Die supergevoelige hersenverbindingen kunnen misofonie niet verklaren.”
Uit de fMRI-scans bleek dat bij deelnemers die hoog scoorden op misofonie, er een sterkere verbinding was tussen hersengebieden die verband houden met vingerbeweging en tastzin en het insula-gebied (eiland van Reil), dat verband houdt met sterke emoties, waaronder walging. “Er was helemaal geen verbinding met de auditieve cortex. De belangrijkste verbinding was met de insula”, aldus Hansen.
Complexe puzzel
“We hebben echt bewijs van hersenscans bij mensen die een hekel hebben aan geluiden die niet alleen uit de mond en het gezicht komen. Dit is een belangrijke stap vooruit in de zoektocht naar wat misofonie precies is”, zegt Hansen. Ze zegt dat er nog veel meer werk verzet moet worden om te begrijpen wat misofonie veroorzaakt en wat de beste behandeling is. Maar de studie toont duidelijk aan dat er verder gekeken moet worden dan alleen de orofaciale oorsprong. “Dit brengt ons een stap dichter bij het oplossen van de complexe misofoniepuzzel. Patiënten kunnen door vele verschillende geluiden worden getriggerd. Het is een bevestiging voor mensen die geen misofonie ervaren door kauwgeluiden, maar wel emotioneel reageren bij andere repetitieve geluiden.”
Wat is misofonie?
Misofonie is een neurologische aandoening waarbij specifieke geluiden – zoals smakken, slikken, kauwen, ademhalen, de neus ophalen en kuchen – heftige negatieve emoties oproepen bij mensen. Dit kan zo hevig uitpakken dat mensen de geluiden gaan vermijden en in een sociaal isolement terechtkomen.
Misofonie is een vorm van verminderde geluidstolerantie die gevoelens van woede, haat of walging opwekt. Letterlijk betekent misofonie ‘haat van geluid’. Er is sprake van een hyperfocus of overconcentratie op het gewraakte geluid. Veel patiënten worden ook getriggerd door bepaalde repeterende bewegingen (misokinesia) – zoals gewiebel met een been.
De aandoening kan effect hebben op het functioneren van mensen, maar kan ook spanning, stress, concentratieproblemen, vermoeidheid en angsten veroorzaken. De impact op het leven kan erg groot zijn. Het kan leiden tot relatiebreuken, baanverlies, gezondheidsproblemen en onderpresteren op school of op het werk.
Wat zijn de oorzaken van misofonie?
Over het ontstaan van misofonie is nog weinig bekend, maar vaak beginnen de klachten tussen het achtste en twaalfde levensjaar. Er is een sterk vermoeden dat de aandoening een (deels) genetische oorsprong heeft. Het kan voorkomen in combinatie met tinnitus (oorsuizen), hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid) of fonofobie (angst voor geluid).
Stress en vermoeidheid verergeren de symptomen. De ziekte staat tot op heden niet in de DSM. Misofonie komt voor bij mensen die een normaal gehoor hebben, maar ook bij mensen met verschillende vormen van gehoorverlies. De oorzaak van de aandoening zal dus dieper in het brein moeten worden gezocht.
Het Amsterdamse Universitair Medisch Centrum (AMC) heeft in 2013 hersenonderzoek gedaan met behulp van electro-encefalografie (EEG) bij 42 patiënten. De studie concludeerde dat er mogelijk iets misgaat bij de automatische geluidsfiltering in het brein, wat leidt tot overprikkeling en heftige emoties. Het fMRI-onderzoek bouwt hierop voort.
