Hart- en vaatziekten zijn nog steeds de op een na belangrijkste doodsoorzaak. Niet gek, als je weet dat nog geen 7 procent van de Amerikanen een goede hartgezondheid heeft. En dat zal in Nederland niet heel anders zijn.
Elke dag sterven er in ons land honderd mensen aan hart- en vaatziekten. Nog eens 105 mensen per dag krijgen een beroerte. Volgens strategisch beleidsadviseur Raymond Wimmers van de Hartstichting is de situatie in ons land te vergelijken met die in de VS. Daar heeft de American Heart Association Life’s Simple 7 geïntroduceerd om de hartgezondheid van Amerikanen te verbeteren. Deze zeven simpele factoren voor gezondheid zijn roken, voeding, beweging, gewicht, bloeddruk, cholesterol en de bloedsuikerspiegel. “Recent is daar nog de variabele slaap aan toegevoegd’, vertelt Wimmers.
Vroeger beter
Gekeken naar een aantal van deze factoren heeft minder dan 7 procent van de volwassen bevolking in de VS een goede hartgezondheid, blijkt uit recent onderzoek onder leiding van een team van de Friedman School of Nutrition Science and Policy van de Tufts University. De onderzoekers evalueerden de hartgezondheid op basis van bloeddruk, bloedsuikerspiegel (pre-diabetes), cholesterolgehalte in het bloed, overgewicht en aan- of afwezigheid van hart- en vaatziekten. Slechts 6,8 procent scoorde optimaal op alle vijf de onderdelen. In twintig jaar tijd zijn de cijfers op het gebied van overgewicht en bloedsuiker bovendien aanzienlijk verslechterd. Had in 1999 nog een op de drie volwassenen een optimale score voor overgewicht, in 2018 was dat nog maar een op de vier. En in 1999 had 60 procent van de volwassenen geen voorstadium van diabetes, terwijl dat in 2018 minder dan 40 procent was.
“Deze cijfers zijn opvallend. Het is zeer problematisch dat in de Verenigde Staten, een van de rijkste landen ter wereld, minder dan een op de vijftien volwassenen een optimale cardiometabolische gezondheid heeft”, zegt hoofdonderzoeker Meghan O’Hearn. Ze analyseerde samen met anderen een landelijk representatieve steekproef van ongeveer 55.000 mensen van 20 jaar of ouder die gevolgd zijn van 1999 tot 2018. Ze keken daarbij niet alleen naar ziek of niet ziek, maar ook naar leefstijlfactoren. “We moeten het zwaartepunt verleggen, want ziekte is niet het enige probleem”, zegt O’Hearn wiens studie in het Journal of the American College of Cardiology verscheen. “We willen niet alleen ziektevrij zijn. We willen een optimale gezondheid en welzijn bereiken.”
Opleidingsniveau
Er bleken ook grote gezondheidsverschillen in geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en etniciteit. Volwassenen met een lager opleidingsniveau hadden bijvoorbeeld de helft minder kans op een optimale hartgezondheid in vergelijking met hoger opgeleiden. Ook het verschil tussen witte en zwarte Amerikanen was groot. “Dit is echt problematisch. Sociale factoren, zoals voedselzekerheid, sociale cohesie, economische stabiliteit en racisme, zorgen ervoor dat mensen van verschillende opleidingsniveaus, rassen en etniciteit een verhoogd risico lopen op gezondheidsproblemen”, zegt onderzoeker Dariush Mozaffarian.
De studie keek ook naar het gemiddelde niveau: wie scoorden er niet goed, maar ook niet slecht, als het gaat om aandoeningen zoals pre-diabetes, pre-hypertensie en overgewicht. “Een groot deel van de bevolking bevindt zich op een kritiek punt”, zegt O’Hearn. “Het identificeren van deze personen en het vroegtijdig aanpakken van hun levensstijl is van cruciaal belang om de groeiende zorglast en gezondheidsongelijkheid te verminderen.”
De gevolgen zijn niet alleen groot voor de persoonlijke gezondheid. “De impact ervan op de nationale uitgaven voor gezondheidszorg en de financiële gezondheid van de hele economie is enorm”, zegt O’Hearn. “En deze aandoeningen zijn grotendeels te voorkomen. We kunnen beleid maken om deze problemen aan te pakken.”
Nederland
In Nederland is de situatie niet heel anders. We weten bijvoorbeeld dat ruim 53 procent van de Nederlanders een gezond gewicht heeft, bijna 32 procent heeft matig overgewicht, 12,6 procent heeft obesitas en slechts de helft van de Nederlanders voldoet aan de beweegnorm. “Op basis van wat we nu weten van de afzonderlijke risicofactoren in Nederland zal de cardiovasculaire gezondheidsscore in Nederland niet veel afwijken van die van de Amerikaanse populatie”, zegt Wimmers. “Met de vergrijzing neemt ook het aantal patiënten met hart- en vaatziekten toe wat ook effect zal hebben op de gemiddelde cardiovasculaire gezondheidsscore van de Nederlandse populatie.”
Ook de Nederlandse Hartstichting zet hard in op het verbeteren van de leefstijl van de gemiddelde Nederlander. “Als Hartstichting werken we al jaren aan het verbeteren van de hartgezondheid van de Nederlanders. In onze huidige strategie ligt nu de focus op een gezonde bloeddruk, gezonde cholesterolwaarden, niet roken en een betere voedselsamenstelling, dus met minder zout en vet.”
Vettaks
Wimmers vindt echter dat de overheid daar ook aan bij moet dragen. “Het zou helpen als de overheid hier nu eens echt stappen in gaat zetten. Van de industrie hoef je niet veel te verwachten. Hun verdienmodel is dat ze mensen beïnvloeden om ongezond te leven en daarmee zijn ze medeveroorzaker van een slechte hartgezondheid bij de bevolking.”
De overheid daarentegen kan gezond eten wél stimuleren door bijvoorbeeld een subsidie in te voeren voor groente en fruit of ongezond voedsel extra te belasten. Natuurlijk weet je als burger ook zelf best wat gezond is en wat niet. De zoete en vette verleidingen zijn echter overal. Toch is het beter om eens wat vaker een snoeptomaatje te eten in plaats van die zak chips. Want heel veel ziektes overkomen je door botte pech, maar je hartgezondheid heb je deels zelf in de hand.
