Een grappig experiment laat zien dat mieren veel beter samenwerken dan mensen, wat hun prestaties aanzienlijk versterkt.
Mieren zijn echte teamspelers – het is bijna nooit dat je er eentje alleen ziet. Ook mensen zijn van nature sociale wezens. Mensen en mieren zijn zelfs de enige in de natuur die regelmatig samenwerken om zware lasten te verplaatsen die veel groter zijn dan zijzelf. Deze gedeelde eigenschap riep bij onderzoekers een fascinerende vraag op: zouden mieren of mensen beter zijn in het verplaatsen van een groot voorwerp door een doolhof?
Pianoverhuizerspuzzel
Om die vraag te beantwoorden, bedachten de onderzoekers een grappig experiment. Het team creëerde een eigen versie van de beroemde ‘pianoverhuizerspuzzel’ – een klassiek probleem uit de wereld van robotica, waarbij wordt gekeken hoe je een ongewone vorm (zoals een piano) van punt A naar punt B krijgt in een ingewikkelde ruimte. In plaats van een piano kregen de deelnemers aan het experiment een groot T-vormig object, dat ze door een rechthoekige ruimte moesten manoeuvreren, verdeeld in drie kamers die met twee smalle spleten waren verbonden.
Doolhof
De onderzoekers creëerden twee doolhoven die alleen in grootte verschilden. Op die manier konden ze de afmetingen van zowel mieren als mensen, evenals verschillende groepsgroottes, op een eerlijke manier vergelijken. De mieren die het tegen mensen opnamen, waren de superlangsprietmieren. Deze veelvoorkomende zwarte mier, die ongeveer 3 mm groot is, komt wereldwijd voor. Vervolgens was het de taak aan een enkele mier, een klein groepje van zeven mieren en een grote groep van ongeveer 80 exemplaren om de pianoverhuizerspuzzel te voltooien. Mensen deden hetzelfde in drie verschillende groepsgroottes: eentje alleen, een kleine groep van zes tot negen mensen, en een grotere groep van 26.
Communicatie
Om de vergelijking zo eerlijk mogelijk te maken, werd de communicatie tussen de menselijke groepen in sommige gevallen beperkt. Ze mochten niet praten of gebaren maken, en droegen mondkapjes en zonnebrillen om mond en ogen te verbergen. Ook kregen de deelnemers instructies om het object alleen vast te houden via handvatten die simuleerden hoe mieren voorwerpen vasthouden. De onderzoekers herhaalden het experiment meerdere keren voor elke combinatie, bekeken zorgvuldig de video’s en trackingdata, en gebruikten computersimulaties en verschillende fysieke modellen voor analyse.
Individuele uitdaging
In de eerste fase van het onderzoek nam één mier het tegen één mens op. En al snel bleek dat de enkele mier geen schijn van kans maakte tegen het vindingrijke brein van de mens alleen. De mens maakte slimme, strategische keuzes waardoor hij de mier moeiteloos versloeg.
Groepsuitdaging
In de groepsuitdaging was het plaatje echter totaal anders. Niet alleen presteerden groepen mieren beter dan individuele mieren, maar in sommige gevallen waren ze zelfs beter dan mensen. De mieren werkten samen op een slimme en strategische manier, en vertoonden een ‘collectief geheugen’, zo schrijven de onderzoekers. Dat hielp hen om op koers te blijven en herhaalde fouten te voorkomen. Heel anders was dat bij mensen. Zij kozen vaak voor ‘hebzuchtige’ oplossingen – die op het eerste gezicht aantrekkelijk leken, maar op de lange termijn niet effectief waren – en volgens de onderzoekers gingen ze vaak voor de minst efficiënte aanpak.
Bekijk in deze video hoe zowel mieren als mensen het grote T-vormige object van A naar B manoeuvreren.
Wijsheid van de menigte
De bevindingen leiden tot een interessante ontdekking. “Het samenwerken in groepen zorgde er niet voor dat de cognitieve vermogens van mensen toenamen”, concludeert Ofer Feinerman, onderzoeker aan het Weizmann Instituut van Wetenschappen. “De beroemde ‘wijsheid van de menigte,’ die zo populair is geworden in het tijdperk van sociale netwerken, kwam niet naar voren in onze experimenten.”
De bevindingen, gepubliceerd in PNAS, tonen aan dat mieren in sommige gevallen veel effectiever kunnen samenwerken en zelfs mensen de loef af kunnen steken. Iets dat Feinerman ook kan verklaren. “Een mierenkolonie is eigenlijk een familie”, legt hij uit. “Alle mieren in het nest zijn zussen, met gezamenlijke belangen. Het is een hechte gemeenschap waar samenwerking veel belangrijker is dan competitie. Daarom wordt een mierenkolonie soms een super-organisme genoemd, een levend geheel bestaande uit ‘cellen’ die in harmonie samenwerken. Onze bevindingen ondersteunen deze visie. We hebben laten zien dat mieren die als groep samenwerken slimmer zijn en dat voor hen het geheel meer is dan de som der delen.”
