Mensen zijn niet langer de enige zoogdieren die aan landbouw doen

Dit schattige knaagdiertje houdt er een heuse ‘wortelboerderij’ op na.

Goffers zijn raadselachtige diertjes die hun hele leven onder de grond doorbrengen. Hier graven ze uitgestrekte tunnels van soms wel 100 meter lang. Het is bekend dat de knaagdiertjes voornamelijk ondergrondse wortels eten. Maar nu hebben onderzoekers in een nieuwe studie ontdekt dat goffers niet alleen wortels verorberen die toevallig in de paden van nieuw uitgegraven tunnels groeien. Ze blijken er een heus voedselproductiesysteem op na te houden dat kwalificeert als ‘landbouw’.

Wortels
Goffers creëren onder de grond een groot labyrint bestaande uit talloze kronkelende tunnels. Hier leven ze overigens alleen; goffers zijn solitaire dieren die eenzaam in hun zelf uitgegraven tunnels vertoeven. “Het is er donker en nat, net als een rioolbuis,” legt onderzoeker Jack Putz uit. “De wortels groeien naar binnen als stalactieten en stalagmieten en bedekken de muren van hun tunnel.”

Mest
Gelukkig is dat voor de goffer geen enkel probleem. Wortels zijn namelijk hun belangrijkste voedselbron. In een nieuwe studie vroegen de onderzoekers zich echter af of ze hier wel genoeg energie uit konden halen om hun intensief gravende levensstijl te ondersteunen. Deze vraag leidde uiteindelijk tot een verrassende ontdekking. Want het graven van een tunnel blijkt veel te veel energie te kosten dat niet zomaar gecompenseerd wordt met het eten van toevallige wortels die in de tunnels groeien. Om toch genoeg energie te krijgen, blijken goffers de wortelgroei in hun tunnels te bevorderen door hun eigen mest door het uitgestrekte labyrint te verspreiden.

Landbouw
Volgens de onderzoekers betekent dit dat goffers in feite aan landbouw doen. Ze bevorderen namelijk de wortelgroei in de tunnels en oogsten die wortels voor voedsel. Het oogsten van de wortels kan volgens het team tevens verklaren waarom goffers zulke uitgebreide labyrinten bouwen en deze fel verdedigen; de tunnels zijn vergelijkbaar met rijen gewassen. Het betekent dat mensen dus niet langer de enige zoogdieren zijn die ‘boeren’. Want ook dit schattige knaagdiertje kan er wat van.

Mieren
Hoewel er geen andere zoogdieren bekend zijn die boeren, doen andere dieren dat zeker. Denk bijvoorbeeld aan attini; mieren die samenleven met schimmels. De mieren zaaien en verzorgen velden met schimmels en beschermen ze tegen ziekten met antibiotica, vergelijkbaar met hoe menselijke boeren vaak herbiciden gebruiken tegen onkruid. In tegenstelling tot deze mieren zaaien of wieden goffers hun gewassen niet. En hoewel goffers wel degelijk hun wortels oogsten om te overleven en stappen ondernemen om hun gewassen te verdedigen en groei te bevorderen, onthult de nieuwe studie dat de definitie van ‘landbouw’ verre van duidelijk is.

Definitie
“Het hangt er echt van af hoe ‘landbouw’ wordt gedefinieerd,” merkt Putz op. “Als landbouw vereist dat er gewassen worden geplant, komt de goffer niet in aanmerking. Maar dit lijkt een veel te strikte definitie. Veel dieren – en ook verschillende menselijke culturen – gebruiken bijvoorbeeld tuinbouwtechnieken waarbij er gewassen worden verzorgd die ze niet zelf hebben geplant. Denk bijvoorbeeld aan fruitbomen in bossen. Ik denk dat de hele kwestie intellectueel spannend is, omdat het nog niet echt is opgelost.” Maar als dat wat goffers doen inderdaad als landbouw telt, dan zijn goffers de eerste niet-menselijke zoogdieren waarvan bekend is dat ze boeren.

De onderzoekers hopen dat het debat de aandacht vestigt op de vaak over het hoofd geziene knaagdieren. “Goffers zijn veel interessanter dan mensen hen de eer geven,” zegt onderzoeker Veronica Selden. “Het zijn echt belangrijke biobouwers, die meer aandacht verdienen.” En of de goffer nou wel of niet boer genoemd mag worden, de manier waarop ze wortels ‘verbouwen’ is hoe dan ook interessant voor nader onderzoek.

Bronmateriaal

"Root-farming gophers might be our closest agricultural relatives" - University of Florida

Afbeelding bovenaan dit artikel: Yuval Helfman / 500px van Getty Images (via canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd