De zon die doorbreekt, een vers kopje thee, René Froger zong het al: alles kan een mens gelukkig maken. En dat blijkt zelfs zo te zijn in tijden van een pandemie of een oorlog, want volgens een nieuwe studie zitten we binnen twee, drie weken weer op ons oude geluksniveau.
Je kunt je voorstellen dat het voor je geluk nogal wat uitmaakt of je direct geconfronteerd wordt met iets naars of indirect. Zo hebben we de coronapandemie allemaal zelf meegemaakt, maar is de oorlog in Oekraïne een ramp die zich iets meer op afstand afspeelt. “Met onze studie wilden we achterhalen of een endogene schok, zoals de lockdowns, en een exogene schok, zoals de invasie van Oekraïne, ook een ander effect hebben op het geluksniveau”, legt onderzoeker Stephanie Rossouw uit aan Scientias.nl.
Altijd weer gelukkig
“Daarnaast wilden we bepalen of de adaptatietheorie, die op individueel niveau al vaak bewezen is, ook overeind blijft als je big data gebruikt op macroniveau.” De hedonistische adaptietheorie houdt simpelweg in dat mensen – wat ze ook meemaken – altijd weer terugkeren op hun oude geluksniveau. De theorie wordt vaak aangehaald als argument voor waarom geld niet gelukkig maakt: stel je wint ineens de loterij dan ben je tijdelijk misschien gelukkiger, maar na verloop van tijd voel je je weer even gelukkig (of ongelukkig) als voor je al dat geld had. Zo zijn onderzoekers al eens tot de conclusie gekomen dat extra geld nauwelijks nog extra geluk oplevert boven een inkomen van ongeveer anderhalf keer modaal.
Tijdelijke dip
Maar omgekeerd geldt ook dat we na rampen ons maar tijdelijk slecht voelen en daarna eveneens weer terugkeren op ons oude geluksniveau. De mens is een veerkrachtig beestje!
Om te kijken of dat op macroniveau ook geldt, keken de onderzoeker naar berichten op X uit tien verschillende landen, waaronder Nederland, Duitsland, Spanje, Australië en Zuid-Afrika. “We maakten onze eigen geluksindex door tweets in realtime te monitoren om direct het effect van een grote schok te meten”, legt de onderzoeker van de Auckland University of Technology uit. Daarna gebruikten ze een taalcoderingsmethode om de uitdrukkingen van geluk te tellen. “Ook deden we een sentimentanalyse om het onderliggende sentiment van een tweet te meten. Nadat we iedere tweet hadden geclassificeerd gebruikten we een vergelijksmethode om een geluksscore te bepalen op een schaal van een tot tien.”
Direct geraakt
En wat bleek: de inwoners van al deze landen werden gemiddeld ongelukkiger door beide rampen, maar zoals verwacht gold dat meer voor de lockdowns dan voor de oorlog in Oekraïne. “Uit onze modellen bleek dat er een sterke negatieve relatie was tussen geluk en beide typen macroshocks. Ook werd duidelijk dat de lockdown een groter effect had op geluk (bijna een halve standaarddeviatie) dan de invasie van Oekraïne (net iets meer dan een kwart standaarddeviatie). Dit verschil is logisch, omdat de lockdown voor de onderzochte landen een direct effect had op hun persoonlijk leven, terwijl de invasie van Oekraïne alleen indirect impact had”, legt Rossouw uit. Maar wat je dan ook zou verwachten, is dat het bij de pandemie langer duurt voor mensen terugkeren naar hun oude geluksniveau dan bij de oorlog. En dat bleek juist niet het geval.
Slecht voor de economie
“Gek genoeg, keerde het geluksgevoel van mensen na de lockdown sneller terug naar het oude niveau dan na de invasie. Het geluksniveau was twee weken na de lockdown al weer positief en veel hoger dan in de week van de schok. Bij de invasie van Oekraïne duurde het een week langer voor het geluksniveau weer hersteld was”, vertelt de Nieuw-Zeelandse onderzoeker verbaasd.
Daar heeft ze wel een paar verklaringen voor. “Ten eerste ondervonden de mensen in de onderzochte landen de negatieve impact van de oorlog, omdat ze verdriet hadden en sympathie voelden voor de Oekraïners. En ten tweede was er na verloop van tijd nog steeds een negatief effect door de gevolgen voor de eigen economie. Denk aan hogere inflatie en gasprijzen.”
Er blijft vreugde
Maar dan nog waren mensen binnen drie weken weer even gelukkig als ervoor. Dat blijft bijzonder. “Hoewel beide schokken een negatief effect hadden op geluk en negatieve emoties opriepen, zoals angst, boosheid en verdriet, ontdekten we dat er tegelijkertijd ook plezier was. Positieve emoties verdwijnen niet tijdens stress en shocks. We denken dat dit de negatieve impact beperkt”, legt Rossouw uit. En dat is een heel hoopgevende gedachte: zelfs op de meest donkere momenten blijft er humor en plezier bestaan.
