Mensen veranderden het Centraal-Afrikaanse regenwoud 2600 jaar geleden al

Het regenwoud zou nooit meer hetzelfde zijn.

Wij weten niet beter dan dat mensen hun omgeving naar hun hand zetten. We leggen wegen aan die dwars door natuurgebieden voeren en kappen complete wouden om voor hout of meer ruimte. En dat is niet iets wat we sinds de Industriële Revolutie doen; steeds meer onderzoeken tonen aan dat mensen daar al vele eeuwen druk mee zijn. Overtuigende bewijs daarvoor is bijvoorbeeld in de Amazone ontdekt. Maar een nieuw onderzoek toont nu aan dat mensen ook de ecosystemen van Centraal-Azië al heel lang naar hun hand zetten. Zo is er nu bewijs gevonden dat mensen meer dan 2600 jaar geleden hun leefomgeving al drastisch veranderden.

Regenwoud-crisis
Dat het Centraal-Afrikaanse landschap meer dan 2600 jaar geleden sterk veranderde, is al lang bekend. De dichte, primitieve bossen maakten plaats voor de uitgestrekte savanne, om zich vervolgens zo’n 600 jaar later – eveneens vrij abrupt – weer enigszins te herstellen. Lang werd aangenomen dat deze veranderingen – ook wel aangeduid als ‘de regenwoud-crisis’ – het resultaat waren van een verandering in het klimaat, die resulteerde in veranderingen in de hoeveelheid neerslag.

Geen klimaatverandering
Maar Duitse onderzoekers stellen nu dat niet klimaatverandering, maar de mens aan de regenwoud-crisis ten grondslag lag. De onderzoekers bestudeerden fossiele plantenresten, afkomstig uit sedimenten die weer stamden uit de tijd van de regenwoud-crisis. De fossiele resten getuigden van een verandering in vegetatie, maar niets wees erop dat die verandering gepaard ging met een verandering in de hoeveelheid neerslag. “De regenwoud-crisis is bewezen, maar kan niet verklaard worden door klimaatverandering,” aldus onderzoeker Yet Garcin. “Sterker nog: meer dan 460 archeologische vondsten in de regio wijzen erop dat mensen deze veranderingen in de regio op gang brachten.”

“We zien op dit moment iets soortgelijks gebeuren in veel delen van Afrika, Zuid-Amerika en Azië”

Groeiende populatie
Archeologische vondsten ouder dan 3000 jaar zijn vrij zeldzaam in Centraal-Afrika. Maar het aantal archeologische vindplaatsen neemt vanaf 2600 jaar geleden rap toe. Het wijst op een snelle groei van de menselijke populatie. Bovendien zijn er sterke aanwijzingen dat mensen in die periode in toenemende mate parelgierst gingen verbouwen en oliepalmen gingen gebruiken. “De combinatie van regionale archeologische gegevens en onze resultaten gebaseerd op sedimenten uit het Barombi-meer tonen op overtuigende wijze aan dat mensen duizenden jaren geleden van grote invloed waren op de tropische bossen van Centraal-Afrika,” aldus onderzoeker Dirk Sachse. “We zijn er dan ook van overtuigd dat de regenwoud-crisis niet veroorzaakt werd door klimaatverandering, maar door groeiende populaties die het gebied betrokken en het bos omhakten om zo de grond te kunnen bewerken,” voegt Garcin toe. “We zien op dit moment iets soortgelijks gebeuren in veel delen van Afrika, Zuid-Amerika en Azië.”

Het onderzoek laat daarnaast ook zien dat bossen veerkrachtig zijn. Toen de druk van mensen op het Centraal-Afrikaanse regenwoud zo’n 2000 jaar geleden afnam, wist het zich weer te herstellen. Dat wil overigens niet zeggen dat alles weer werd zoals het was. Zoals we onder meer uit onderzoek in de Amazone weten, kunnen mensen zelfs lang nadat ze een gebied verlaten hebben nog hun stempel drukken op de vegetatie. Zo wijst de aanwezigheid van bepaalde soorten vegetatie diep in het regenwoud nog altijd op het feit dat er ooit mensen actief waren.

Bronmateriaal

"Der Mensch greift in das Ökosystem Zentral-Afrikas ein – schon seit über 2600 Jahren" - Helmholtz-Zentrum Potsdam

Afbeelding bovenaan dit artikel: stokpic / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd