Zo wijst het bloed van mensen met een bipolaire stoornis uit dat ze gemiddeld twee jaar ouder zijn dan daadwerkelijk het geval is. Het onderzoek kan helpen verklaren waarom mensen met mentale ziekten doorgaans korter leven dan mensen die mentaal gezond zijn.
Tot die conclusie komen Britse onderzoekers nadat ze zich bogen over 168 verschillende metabolieten in het bloed van meer dan 110.000 mensen. “Metabolieten zijn kleine moleculen die geproduceerd worden door chemische reacties in het lichaam,” legt onderzoeker Julian Mutz aan Scientias.nl uit. “Je kunt metabolieten zien als de producten van cellulaire processen. bijvoorbeeld wanneer voedsel wordt afgebroken tot energie. Metabolieten kunnen in verschillende weefsels worden gemeten, bijvoorbeeld in bloed of urine.”
Leeftijd
Voor dit onderzoek richtten de onderzoekers zich dus op metabolieten in bloed. En daar hebben ze een goede reden voor. “Het is nu mogelijk om de leeftijd van mensen te voorspellen aan de hand van metabolieten in het bloed,” aldus Mutz. “De meeste metabolietconcentraties veranderen namelijk naarmate je ouder wordt. Zo ligt het aantal ontstekingsmarkers bij oudere mensen bijvoorbeeld hoger dan onder jongeren, terwijl creatine – betrokken bij de energiestofwisseling – juist afneemt naarmate mensen ouder worden.”
Bevindingen
Zo konden onderzoekers aan de hand van de metabolieten in het bloed dus voor elke persoon vaststellen welke biologische leeftijd deze had. Vervolgens vergeleken ze deze met de werkelijke leeftijd van mensen, ook legden ze de informatie over de mentale gezondheid van de bestudeerde personen ernaast. “We ontdekten dat voor degenen die hun hele leven te maken hadden met mentale ziekten doorgaans gold dat ze een verzameling metabolieten hadden die erop wees dat ze ouder waren dan daadwerkelijk het geval was,” aldus Mutz. “Zo hadden mensen met een bipolaire stoornis bijvoorbeeld bloedmarkers die erop wezen dat ze ongeveer twee jaar ouder waren hun chronologische leeftijd aangaf.” Maar ook andere psychische aandoeningen, zoals een depressie of angststoornis bleek te resulteren in een biologische leeftijd die uit de pas liep met de chronologische leeftijd, oftewel de leeftijd op het paspoort of identiteitsbewijs.
Ouderdomsziekte en levensduur
Het onderzoek kan helpen verklaren waarom mensen met psychische aandoeningen meer ouderdomsgerelateerde ziekten ontwikkelen en een kortere levensduur hebben dan de algemene bevolking. Zo wees onderzoek eerder uit dat mensen met psychische aandoeningen een grotere kans hebben om hartziekten en diabetes te ontwikkelen. En in 2019 verscheen er nog een studie waaruit bleek dat mannen met een mentale ziekte gemiddeld 10 jaar korter leven dan mannen die mentaal gezond zijn. Vrouwen met een psychische aandoening zien hun levensverwachting volgens dezelfde studie met 7 jaar afnemen ten opzichte van vrouwen zonder mentale problemen. “Onze resultaten suggereren dat de lichamen van mensen met mentale gezondheidsproblemen doorgaans ouder zijn dan je op basis van hun leeftijd zou verwachten,” stelt Mutz. “Dat verklaart het verschil in gezondheid en levensverwachting dat we tussen mensen met mentale gezondheidsproblemen en de algemene bevolking zien misschien niet helemaal, maar het betekent wel dat een versnelde biologische veroudering hierin een belangrijke factor kan zijn.”
Factoren
Die versnelde veroudering wordt overigens niet veroorzaakt, maar enkel weerspiegeld door de metabolieten in het bloed. Welke verzameling metabolieten mensen in het bloed hebben zitten, wordt uiteindelijk beïnvloed door meerdere factoren, zoals levensstijl, genen en omgevingsfactoren. En dat zijn waarschijnlijk ook de factoren die ervoor zorgen dat mensen met een psychische aandoening doorgaans meer ouderdomsziekten ontwikkelen en vroeger komen te overlijden. “Er zijn meerdere belangrijke factoren die daaraan bijdragen,” aldus Mutz. “Van gedrag (bijvoorbeeld fysieke inactiviteit, roken) en biologische mechanismen (bijvoorbeeld een overactief autonoom zenuwstelsel, chronische ontstekingen) tot psychosociale factoren (sociale isolatie, eenzaamheid). Allemaal factoren die een negatieve invloed hebben op de gezondheid.”
Dat onderzoek nu uitwijst dat mensen met mentale ziekten biologisch gezien versneld verouderen is een belangrijke ontdekking. En niet alleen omdat het kan helpen verklaren waarom mensen met psychische aandoeningen meer ouderdomsziekten ontwikkelen en doorgaans jonger overlijden. Zo kunnen de bevindingen wellicht ook gebruikt worden om de gezondheid van mensen met een psychische aandoening te bevorderen. “Als we deze markers kunnen gebruiken om de biologische veroudering te monitoren, kan dat de wijze waarop we de fysieke gezondheid van mensen met mentale ziekten in de gaten houden, veranderen. Ook kan het leiden tot nieuwe manieren om de effectiviteit van interventies – gericht op het verbeteren van hun fysieke gezondheid – te meten.”
