Onderzoekers gaven tien dementerenden een iPad en ontdekten tot hun grote verrassing dat ze gaandeweg de tablets steeds zelfstandiger leerden te gebruiken.
Iemand met dementie wordt steeds vergeetachtiger en kan vaak doodgewone dagelijkse handelingen niet meer uitvoeren. Dit heeft ermee te maken dat dementie hersencellen aantast. Maar naast aangetaste hersencellen zijn er ook heel veel hersencellen die (nog) niet zijn aangetast. En dat betekent dat een dementerende ondanks zijn ziekte nog steeds het vermogen heeft om nieuwe dingen te leren, zo toont een nieuwe studie aan.
Ipad
Onderzoeker Elias Ingebrand liet tien dementerenden, waaronder acht die in zorginstellingen woonden, voor het eerst in hun leven een iPad uitproberen. De deelnemers konden de tablets naar wens gebruiken. En al snel bleek dat het hypermoderne apparaat hen nieuwsgierig maakte. “Dit verbaasde me,” vertelt Ingebrand. “Ik had eigenlijk verwacht dat de tablets gewoon zouden blijven liggen en dat ze over iets anders zouden praten. Maar we zagen dat ze echt hun aandacht erop richtten.”
Zelfstandig
De studie duurde tussen de vier en zes weken. En gedurende die tijd leerden de deelnemers, die last hadden van ernstige geheugenverlies, gaandeweg de tablets steeds zelfstandiger te gebruiken. Een vrouw die vroeger aan oriëntatielopen deed, begon bijvoorbeeld op de tablet wedstrijduitslagen op te zoeken. En een man, die eerder vaak rusteloos en agressief was, zette op de tablet een publieke televisiezender op. Na een tijdje merkte het personeel dat hij lang rustig en gefocust bleef zitten kijken. Dit was een kant van hem die ze nog nooit eerder hadden gezien.
Samenwerken
Ingebrand was bovendien verrast toen hij ontdekte dat mensen met dementie de mysteries van de tablets ook zonder hulp van personeel of naasten konden oplossen. Zo begonnen de dementeren samen te werken en van elkaar te leren. Het betekent dat ze erin slaagden zich gezamenlijk te concentreren op de taak die voorhanden was.
Door de vergrijzing is het aantal Nederlanders dat lijdt aan de aandoening verzesvoudigd: van 50.000 in 1950 tot 290.000 nu, schrijft Alzheimer Nederland. In 2040 loopt dat aantal waarschijnlijk op naar 500.000 mensen en in 2050 zijn vermoedelijk zo’n 620.000 Nederlanders dement. Maar liefst een op de drie vrouwen krijgt ooit dementie, bij mannen is dat een op de zeven.
De bevindingen wijzen erop dat ook mensen met dementie nog prima in staat zijn om nieuwe dingen te leren. Dit ontkracht de algemene overtuiging dat mensen met dementie ‘lege hulzen’ zijn. De verklaring, zo meent Ingebrand, is dat het lichaam de vereiste bewegingen onthoudt, ook al is het vermogen om erover te praten verloren gegaan. “Het is met name belangrijk om de interesse van een persoon te wekken,” zo betoogt de onderzoeker.
Eerdere studies
Overigens is het niet helemaal voor het eerst dat wetenschappers ontdekken dat ook dementerenden nieuwe dingen kunnen leren. Verschillende studies hebben dit in het verleden al aangetoond. In deze gevallen ging het echter over het onthouden van bepaalde woorden of het herinneren van de namen van willekeurige mensen. Wat de huidige studie anders maakt, is dat Ingebrand heeft aangetoond dat mensen met dementie ook zonder specifieke instructies nieuwe dingen kunnen leren.
Ander perspectief
Volgens Ingebrand zouden we in het vervolg anders naar mensen met dementie moeten kijken. “Ze moeten niet als kinderen worden behandeld, maar als mensen die nog steeds een wil en een prikkel hebben om dingen te doen,” legt hij uit. “Ze moeten nog steeds de mogelijkheid krijgen om deel te nemen aan activiteiten op basis van hun eigen interesses en verlangens.”
Oplossing
Ook Ingebrand weet dat dit een uitdaging vormt voor medewerkers van zorginstellingen, die het vaak te druk hebben om voor langere tijd met slechts één persoon op te trekken. Maar de onderzoeker geeft daarvoor een oplossing, die het proberen waard is. Zo stelt hij voor om dementerenden samen iets te laten doen. Want zoals de studie met de iPads aantoont, willen mensen met dementie ook prima samenwerken en kunnen ze zelfs van elkaar leren.
De onderzoeker laat met zijn studie zien dat dementie dus niet het einde is van leren. Je kunt blijkbaar altijd blijven leren, ook als je oud bent of een geheugenziekte hebt. De resultaten zijn volgens Ingebrand dan ook direct toepasbaar in de dementiezorg. “Ik wil mijn onderzoek verder brengen door uit te zoeken hoe de kennis en expertise van mensen met dementie kan worden ingezet bij het creëren van betekenisvolle activiteiten,” zegt hij. “Misschien kan iemand wel lesgeven aan anderen in de zorginstelling. Zo kan een dementerende bijvoorbeeld proberen om een breiles te geven.” Dit kan het leven van iemand met dementie een stuk leuker en nuttiger maken. “Het recht op levenslang leren zou voor iedereen moeten gelden,” vervolgt Ingebrand. “Het belangrijkste is dat iedereen de kans moet krijgen om te kunnen blijven leren.”
