Deze ontdekking werpt nieuw licht op de geschiedenis van onze soort en de rol van regenwouden in de menselijke evolutie.
We weten dat onze soort zo’n 300.000 jaar geleden in Afrika is ontstaan. Tegelijkertijd begrijpen we nog steeds maar weinig over de ecologische en omgevingsfactoren die onze evolutie hebben beïnvloed. In de zoektocht naar antwoorden worden regenwouden vaak over het hoofd gezien, omdat ze meestal als ongeschikt voor menselijke bewoning worden beschouwd. Maar een nieuwe studie bewijst het verrassende tegendeel.
Ivoorkust
In een nieuwe studie, gepubliceerd in Nature, gooit een internationaal team van onderzoekers ons oude beeld volledig om. Ze hebben namelijk ontdekt dat onze verre voorouders veel eerder dan gedacht in regenwouden leefden. Het onderzoek onthult dat menselijke groepen al 150.000 jaar geleden in bepaalde regenwouden in het huidige Ivoorkust te vinden waren. De menselijke evolutie zou zich dan ook hebben afgespeeld in een breed scala aan regio’s en leefgebieden.
Stenen werktuigen
Het verhaal van deze ontdekking begint in de jaren ’80, toen de betreffende archeologische site voor het eerst werd onderzocht door mede-auteur professor Yodé Guédé van de Universiteit Félix Houphouët-Boigny. De onderzoekers troffen in een gebied dat nu regenwoud is, stenen werktuigen aan. De leeftijd van de werktuigen en de ecologische omstandigheden op het moment dat ze daar werden achtergelaten, konden echter niet worden bepaald. “Verschillende recente klimaatmodellen geven aan dat het gebied in het verleden mogelijk ook een regenwoud was, zelfs tijdens droge periodes van bosfragmentatie”, vertelt Eleanor Scerri, hoofdauteur van de studie. “We wisten dat deze site de beste kans bood om te achterhalen hoe ver terug bewoning van het regenwoud eigenlijk gaat.”
Studie
Onderzoekers besloten daarom de site opnieuw onder de loep te nemen. “Met de hulp van professor Guédé hebben we de oorspronkelijke greppel teruggevonden en konden we die opnieuw onderzoeken met geavanceerde technieken die dertig tot veertig jaar geleden nog niet bestonden”, zegt James Blinkhorn, onderzoeker aan de Universiteit van Liverpool en het Max Planck Instituut voor Geo-antropologie. Het onderzoek kwam precies op tijd, aangezien de site sindsdien door mijnactiviteiten is verwoest.
150.000 jaar
De bevindingen van de studie zijn verrassend. Tot voor kort dacht men dat regenwouden pas relatief recent door mensen werden bewoond. Het nieuwe bewijs laat nu echter zien dat mensen al minstens 150.000 jaar geleden in de regenwouden van Afrika woonden, het thuisland van onze soort. “Vóór ons onderzoek was het oudste zekere bewijs van bewoning in Afrikaanse regenwouden zo’n 18.000 jaar oud”, zegt onderzoeker Eslem Ben Arous. “Het oudste bewijs van regenwoudbewoning wereldwijd werd tot nu toe gevonden in Zuidoost-Azië en dateert van ongeveer 70.000 jaar geleden. Onze ontdekking duwt het oudste bekende bewijs van menselijke aanwezigheid in regenwouden meer dan twee keer zo ver terug.”
Dichtbebost gebied
De onderzoekers maakten gebruik van geavanceerde dateringsmethoden om de leeftijd van de site te bepalen. Tegelijkertijd werden sedimentmonsters zorgvuldig onderzocht op pollen, fytolieten en was-isotopen van bladeren. De analyses onthulden dat het gebied dichtbebost was, met pollen en was van bladeren die kenmerkend zijn voor de vochtige regenwouden van West-Afrika. De lage niveaus van gras-pollen gaven aan dat de site zich niet in een smalle strook bos bevond, maar juist in een uitgestrekt, dicht bos.
Het begin
Deze opwindende ontdekking werpt nieuw licht op de geschiedenis van onze soort en de rol van regenwouden in de menselijke evolutie. “En dit is pas het begin, want er liggen nog veel meer Ivoriaanse sites te wachten om onderzocht te worden en zo meer inzicht te geven in de menselijke aanwezigheid in regenwouden”, zegt Guédé.
Volgens Scerri laten convergente bewijzen zonder twijfel zien dat ecologische diversiteit diep verankerd is in onze soort. “Dit weerspiegelt een complexe geschiedenis van bevolkingsversplintering, waarbij verschillende groepen in uiteenlopende regio’s en leefgebieden leefden”, stelt ze. “Nu moeten we ons afvragen hoe deze vroege menselijke expansie in verschillende niches de planten en dieren die dezelfde ruimte deelden, heeft beïnvloed. Kortom, hoe ver terug gaat de menselijke invloed op ongerepte natuurlijke omgevingen?” De ontdekking benadrukt dan ook de noodzaak om de complexe relatie tussen mens en natuur in de vroege stadia van onze geschiedenis te blijven onderzoeken.
