Dat blijkt uit opgravingen in Zuid-Afrika.
In een grot in de Lebombobergen hebben onderzoekers een bijzondere ontdekking gedaan. Ze troffen er de verkoolde resten van Hypoxis angustifolia aan. Het gaat dan specifiek om de wortelstokken – ondergrondse, meestal horizontaal lopende stengels – van deze plant. De stengels zijn behoorlijk voedzaam en de onderzoekers gaan er dan ook vanuit dat ze in deze grot bewust werden gekookt, alvorens ze genuttigd werden. “De inwoners van deze grot in de Lebombobergen (…) kookten 170.000 jaar geleden zetmeelrijke planten,” aldus professor Lyn Wadley. Nog niet eerder hebben onderzoekers zulke oude sporen gevonden die erop wijzen dat mensen dergelijke planten op deze manier bereidden. “Het geeft ons een fascinerend inkijkje in de gewoontes van vroege moderne mensen in het zuiden van Afrika.”
De ontdekking
In totaal hebben onderzoekers zo’n 55 verkoolde, complete wortelstokken teruggevonden. Al deze plantenresten lijken tot dezelfde soort te behoren. De onderzoekers denken dat het gaat om de soort Hypoxis angustifolia die nog steeds in dit gebied groeit. Ze trekken die conclusie nadat ze de wortelstokken van hedendaagse H. angustifolia vergeleken met de verkoolde wortelstokken die in de grot zijn aangetroffen.
Dat vroege moderne mensen er juist voor kozen om deze plant te verzamelen en eten is goed te verklaren. De wortelstokken van deze plant zijn namelijk behoorlijk voedzaam en onder meer rijk aan koolhydraten. Dat mensen de moeite namen om de wortelstokken – die je ook rauw kunt eten – eerst te koken, denken de onderzoekers ook wel te begrijpen. “Het koken van de vezelrijke wortelstokken zou het gemakkelijker hebben gemaakt om ze te schillen en verteren, waardoor er meer van geconsumeerd kon worden en de voedingswaarde ervan dus veel hoger lag,” aldus Wadley.
De plant is het jaarrond groen en kan dus gemakkelijk worden teruggevonden en ook het jaarrond dienst doen als bron van voedsel. De plant komt vandaag de dag bovendien in een breed scala aan leefgebieden voor en had in het verleden waarschijnlijk dus ook een groot leefgebied. “Alle eigenschappen ervan wijzen erop dat het een betrouwbare, bekende voedselbron kan zijn geweest voor vroege mensen die in of zelfs buiten Afrika rondtrokken,” aldus Wadley. “Jagers-verzamelaars zijn doorgaans heel mobiel, dus de wijde verspreiding van dit mogelijke hoofdvoedsel zou hebben bijgedragen aan de voedselzekerheid.”
Gereedschap
Waarschijnlijk verzamelden de vroege moderne mensen deze planten op een heuvel nabij de grot waarin de verkoolde plantenresten zijn teruggevonden. Om de wortelstokken boven de grond te halen, maakten de mensen waarschijnlijk gebruik van houten graafstokken. Eerder hebben onderzoekers in de grot ook zo’n – weliswaar aanzienlijk jonger – gereedschap teruggevonden: een graafstok van zo’n 40.000 jaar oud.
Samen delen
Zodra de mensen behoorlijk wat wortelstokken hadden verzameld, brachten ze deze terug naar de grot. “Het feit dat ze ze terugbrachten naar de grot en niet in het veld reeds kookten, suggereert dat het voedsel thuis werd gedeeld,” aldus Wadley. In de grot werden de wortelstokken waarschijnlijk geroosterd in as. Dat er zoveel verkoolde wortelstokken zijn teruggevonden, suggereert dat er tijdens het koken behoorlijk wat wortelstokken verloren gingen.
Het is niet voor het eerst dat onderzoekers in deze grot in Zuid-Afrika – de zogenoemde Border Cave – belangrijke ontdekkingen doen. Eerder zijn er al tal van oude, van botten gemaakte, gereedschappen ontdekt. Net als sieraden gemaakt van struisvogeleierschalen en gif dat mogelijk gebruikt werd op jachtwapens.