Let er maar eens op!
Sommige mensen zien overal om zich heen gezichtjes. Denk aan een nors gezicht in een boomstam of een vrolijk kijkende boterham tijdens het ontbijt. Het zien van gezichten in alledaagse voorwerpen is een bekend fenomeen, dat ook wel ‘pareidolie’ wordt genoemd. Maar onderzoekers komen nu tot een verrassende ontdekking. Want er blijkt een opmerkelijke geslachtsvoorkeur te bestaan.
Pareidolie is een psychisch verschijnsel waarbij men in alledaagse voorwerpen gezichten herkent. Dat komt omdat het menselijk brein nu eenmaal sterk geneigd is overal iets herkenbaars van te maken. Dit komt goed van pas bij het herkennen van vormen die op eventueel gevaar kunnen wijzen, zoals bijvoorbeeld het silhouet van een roofdier. Maar soms loopt ons brein een beetje te hard van stapel en ziet het verbanden of patronen die er niet zijn. Zo zien sommige mensen allerlei dieren in wolken of bijvoorbeeld een gezichtje in de maan.
In een nieuwe studie kregen 3800 deelnemers talloze afbeeldingen van levenloze voorwerpen te zien. Op sommige voorwerpen waren gezichtjes te herkennen, op andere niet. Vervolgens moesten de proefpersonen zeggen of de voorwerpen volgens hen een duidelijke emotionele uitdrukking, leeftijd of geslacht hadden.
Sociale signalen
Het is een interessant onderzoek. Want de illusie van het zien van een gezichtje in een alledaags voorwerp vertelt ons veel over hoe onze hersenen sociale signalen detecteren en herkennen. “Het doel van de studie was om te begrijpen of er op voorbeelden van pareidolie ook bepaalde sociale signalen te herkennen zijn die gezichten normaal gesproken uitstralen,” legt onderzoeker Jessica Taubert uit. “Denk aan expressie en geslacht.”
Meer mannen dan vrouwen
Het leidt tot een opvallende ontdekking. Want de proefpersonen bleken niet alleen in staat emotionele uitdrukkingen in de voorwerpen te herkennen, ze schreven er ook een specifieke leeftijd en geslacht aan toe. En de meeste mensen die gezichtjes in voorwerpen herkenden, zagen voornamelijk mannelijke tronies. “Onze resultaten toonden een opvallende vertekening in genderperceptie,” zegt Taubert. “De meeste voorwerpen werden eerder mannelijk dan vrouwelijk beschouwd.”
Dat de meeste mensen vooral mannelijke gezichtjes in de voorwerpen herkenden, is best merkwaardig. “Levenloze voorwerpen hebben namelijk helemaal geen geslacht,” zegt Taubert. Wanneer we minimale informatie krijgen, associëren we wat we zien blijkbaar toch eerder met mannen dan met vrouwen. “Blijkbaar waren de visuele kenmerken onvoldoende om vrouwelijke gezichten in de voorwerpen te herkennen,” aldus Taubert.
Voor de gek
Wat dat betreft blijft pareidolie een bijster interessant fenomeen. “We weten dat wanneer we gezichten in voorwerpen zien, deze illusie wordt verwerkt door delen van het menselijk brein die zich toeleggen op het verwerken van echte gezichten,” zegt Taubert. “Dus in theorie houdt pareidolie het brein voor de gek.”
En sommigen laten zich wel heel ver meevoeren. Zo beweerde een entomoloog enkele jaren geleden leven te hebben ontdekt op Mars. Op verschillende foto’s gemaakt door meerdere Marsrovers dacht hij namelijk de contouren van insecten te herkennen. Helaas is de kans groot dat de vormen die de entomoloog als insecten identificeerde gewoon een hoopje rotsen zijn…
