Menselijk lijf telt tien keer meer bacteriën dan cellen

In en op uw lijf leven biljarden bacteriën en voor elke cel in uw lichaam zijn tien bacteriën terug te vinden. Dat – en meer – blijkt uit een zeer grootschalig en interessant onderzoek.

Voor het eerst hebben onderzoekers de bacteriën die in en op ons lichaam leven in kaart gebracht. Een enorme onderneming. “Zoals de ontdekkingsreizigers in de vijftiende eeuw de grenzen van nieuwe continenten beschreven, zo hebben wij een nieuwe technologische strategie ontwikkeld om de bacteriën in en op het menselijk lichaam te omschrijven,” zo vertelt Francis S. Collins namens het NIH (National Institute of Health, onderdeel van het Amerikaanse ministerie van gezondheid).

Het project

Ongeveer 200 wetenschappers van bijna 80 verschillende universiteiten en wetenschappelijke universiteiten werkt aan het onderzoek mee. De studie – onder de noemer NIH Human Microbiome Project – startte in 2007 en koste zo’n slordige 153 miljoen dollar.

Studie
De onderzoekers verzamelden 242 gezonde Amerikanen, waaronder 129 mannen en 113 vrouwen. Bij de mannen werden vijftien plekken op het lichaam bestudeerd. Bij de vrouwen achttien. Denk aan de neus en mond en bij vrouwen ook de vagina. Het onderzoek levert heel interessante conclusies op die in diverse artikelen in het blad PLoS ONE en Nature worden beschreven. We zetten de belangrijkste en meest interessante conclusies hieronder voor u op een rijtje.

De cijfers
Voor elke lichaamscel die er in uw lijf te vinden is, zijn in en op het lijf ongeveer tien keer zoveel bacteriën terug te vinden. Ondanks dat ze in aantal dus goed vertegenwoordigd zijn, is het niet zo dat u onder deze bacteriën gebukt gaat: ze maken slechts één tot drie procent van uw totale lichaamsgewicht uit. Dat betekent dat een volwassene van 90 kilo ongeveer 0,9 tot 2,7 kilo bacteriën bij zich draagt.

Soorten
Uit berekeningen blijkt dat ons lichaam door zo’n 10.000 verschillende soorten bacteriën wordt bewoond. Ongeveer 81 tot 99 procent van deze soorten denken de onderzoekers nu te hebben geïdentificeerd. Let op: het gaat hier alleen om de bacteriën die op een gezond lichaam zijn terug te vinden. Dat is namelijk een uitstekend startpunt voor onderzoek naar ziekten. “We hebben nu een goed idee van wat normaal is voor een gezonde westerse populatie en beginnen nu te leren hoe veranderingen daarin samenhangen met fysiologie (waaronder de stofwisseling ook valt, red.) en ziekte,” legt onderzoeker James M. Anderson uit.

Verschillende gebieden waar onderzoekers naar bacteriën zochten. Afbeelding: NIH.
Goed voor ons
Al die bacteriën kunnen misschien een beetje eng klinken. Maar dat is onterecht. Het grootste deel ervan zorgt er juist voor dat we gezond blijven en goed kunnen functioneren. Een goed voorbeeld daarvan zijn bijvoorbeeld de bacteriën in de maag en darmen. “Mensen hebben niet alle enzymen die we nodig hebben om ons voedsel te verteren,” vertelt onderzoeker Lita Proctor. “Microben in de maag breken proteïnen, lipiden en koolhydraten af en maken er voedingsstoffen van die we dan kunnen opnemen. Sterker nog: de bacteriën produceren heel voordelige stoffen, zoals vitamines en ontstekingsremmende stoffen die ons genoom niet kan produceren.” Daarmee leveren microben meer genen die we nodig hebben om te overleven dan wij zelf doen. Verrassend genoeg zijn het niet altijd dezelfde soorten die ons helpen. In de maag zorgen bacteriën dat vetten worden verteerd, maar lang niet altijd zijn dat dezelfde soorten bacteriën. “Het doet ertoe of er gefunctioneerd wordt en het doet er niet toe welke microbacteriële soort die functie vervult,” concludeert onderzoeker Curtis Huttenhower.

Zwanger
Nog zo’n interessante conclusie uit het onderzoek: wetenschappers bestudeerden bacteriën die op het lichaam van vrouwen bevonden. Sommige vrouwen waren zwanger. Er bleken kort voor de geboorte van hun kind grote verschillen te zijn tussen de bacteriën in hun vagina en de vagina van niet-zwangere vrouwen. Bij de eerstgenoemde groep kwamen plots veel minder bacteriën voor. Blijkbaar maakt het lichaam er voor de bevalling ‘schoon’ zodat het kind zonder aan al te veel bacteriën te worden blootgesteld, geboren kan worden.

Ziek
Ook onderschrijft het onderzoek eerdere studies waaruit bleek dat ziekte en het gebruik van medicijnen de bacteriën in ons lichaam kunnen verstoren. Maar uiteindelijk herstellen de bacteriën zich weer wel. Zelfs als de situatie niet meer wordt zoals voorheen.

Het project kostte een hoop geld, tijd en moeite. Maar het is het uiteindelijk allemaal waard. “Dit (onderzoek, red.) legt de fundering voor versneld onderzoek naar infectieziekten dat zonder deze studie onmogelijk zou zijn,” concludeert Collins.

Bronmateriaal

"NIH Human Microbiome Project defines normal bacterial makeup of the body" - NIH
"Census of microbes in healthy humans reported" - WUSTL.edu
De foto bovenaan dit artikel is afkomstig van WUSTL.edu

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd