Sinds mensenheugenis gaan er jaarlijks mensen dood door de hitte. Het wordt alleen steeds vaker en steeds langer heel warm waardoor met name ouderen en kwetsbaren overlijden. Nu blijkt dat meer dan de helft van die mensen het had overleefd als wij niet zoveel CO2 hadden uitgestoten.
De recordzomer van 2022 leidde volgens het Barcelona Institute for Global Health tot meer dan 68.000 extra sterfgevallen op ons continent. Een recente studie wijst uit dat meer dan de helft – om precies te zijn 56 procent – toe te schrijven is aan door de mens veroorzaakte klimaatopwarming.
Impactanalyse
De onderzoekers baseren hun uitkomsten op data uit een eerdere analyse van temperatuur- en sterftecijfers uit 35 Europese landen, en berekenden per regio de temperatuurstijging als gevolg van klimaatverandering. Ze schatten het aantal hittegerelateerde sterfgevallen in de zomer van 2022 in door gebruik te maken van historische temperatuurgegevens van 1880 tot 2022.
De wetenschappers trokken de toename in temperatuur af van de eerder geregistreerde temperaturen om een schatting te maken van het weerbericht zonder menselijke inmenging. Op basis van dit hypothetische scenario berekenden de klimaatwetenschappers vervolgens het aantal hittedoden. Uit het onderzoek blijkt dat het aantal door klimaatverandering veroorzaakte sterfgevallen per miljoen inwoners in de Zuid-Europese regio’s in 2022 twee keer zo hoog was als in de rest van Europa.
Vrouwen en ouderen extra kwetsbaar
Eerdere studies wezen al op een verhoogd risico voor vrouwen en ouderen. Dit is in het nieuwe onderzoek opnieuw bevestigd. In de zomer van 2022 bleek dat van de 37.983 hittegerelateerde sterfgevallen bij vrouwen, er 22.501 zijn veroorzaakt door klimaatverandering. Bij mensen van 80 jaar en ouder lag dit aantal zelfs nog hoger, met 23.881 van de 38.978 sterfgevallen. Mannen (14.026 van de 25.385 sterfgevallen) en mensen jonger dan 64 jaar (2702 van de 5565 sterfgevallen) hadden relatief wat minder te duchten van de extreme hitte, al gaat het nog steeds om grote aantallen doden.
“Deze studie laat hoe groot de impact van klimaatopwarming is op de volksgezondheid”, zegt hoofdonderzoeker Thessa Beck van ISGlobal. “We zien een toename van het aantal hittedoden in bijna alle onderzochte landen, maar vooral vrouwen en ouderen zijn bijzonder kwetsbaar voor de negatieve effecten van stijgende temperaturen.”
Roep om dringende maatregelen
De temperaturen in Europa stijgen twee keer zo snel als het wereldwijde gemiddelde, een bittere pil die de gezondheidsrisico’s van de kwetsbare mensen om ons heen nog verergert. En mocht je denken dat klimaatverandering slechts verantwoordelijk is voor het hoge aantal sterfgevallen tijdens uitzonderlijk warme zomers zoals in 2022, dan heb je het mis. Periodes van extreme hitte komen simpelweg steeds meer voor en ze duren ook steeds langer. De studie toont aan dat tussen de 44 en 54 procent van de hittedoden tussen 2015 en 2021 kan worden toegeschreven aan klimaatverandering. Dit komt neer op jaarlijks tussen de 19.000 en 28.000 sterfgevallen. Ter vergelijking: de cijfers voor 2022 laten een verontrustende stijging van 40 procent zien en een toename van bijna twee derde in sterfgevallen veroorzaakt door menselijke opwarming. En het was in 2023 en 2024 ook niet bepaald frisjes. De afgelopen zomer was zelfs de warmste ooit gemeten op aarde, meldt het EU-klimaatcentrum Copernicus Climate Change Service (C3S). Gemiddeld lag de temperatuur ruim 0,69 graden hoger dan de gemiddelde wereldtemperatuur over de periode 1991-2020.
Ambitieuzer klimaatbeleid nodig
Er moet dus wat gebeuren. “Wij verzoeken de Europese Unie en de nationale overheden dringend om meer te doen aan preventie, wetgeving en handhaving. Het klimaatbeleid moet ambitieuzer worden en effectiever in de uitvoering. Wereldwijde samenwerking is noodzakelijk. Zonder krachtige actie zullen we nieuwe recordtemperaturen gaan zien in de Europese zomers, en zal de hittegerelateerde sterfte de komende jaren blijven stijgen”, waarschuwt topman Joan Ballester Claramunt van het European Research Council (ERC).
Het is de zoveelste waarschuwing van wetenschappers dat we echt in actie moeten komen en onze CO2-uitstoot drastisch moeten terugdringen.
