Meer dan 41.000 jaar oud sieraad ontdekt in Polen

De ivoren hanger vervaardigd uit een mammoetslagtand, is het oudste sieraad dat tot op heden in Europa is gevonden.

Zo’n tien jaar geleden troffen wetenschappers in de Poolse Stajnia-grot tussen dierlijke botten en een paar stenen werktuigen, iets bijzonders aan. Het gaat om een ivoren, afgerond voorwerp, vervaardigd uit een mammoetslagtand. Onderzoekers hebben zich nu over dit voorwerp gebogen. En vermoedelijk gaat het hier om het oudste sieraad dat tot nu toe in Europa is ontdekt.

Sieraad
Het sieraad betreft een ivoren hanger van een paar centimeter lang. De hanger is versierd met een reeks ‘puntjes’. Daarnaast zijn er twee gaten in gemaakt waarmee het sieraad kon worden omgehangen. Eén van die gaten is echter uitgescheurd. De onderzoekers vermoeden dat de hanger mogelijk tijdens een jachtexpeditie brak en in de Poolse Stajnia-grot is achtergelaten.

De Stajnia-hanger, versierd met een reeks van minimaal 50 puntjes. Afbeelding: Antonino Vazzana – BONES Lab

De onderzoekers veronderstellen dat vroege Homo sapiens het sieraad zo’n 41.500 jaar geleden hebben vervaardigd. En dat betekent dat het hier gaat om het oudste sieraad dat tot nu toe in Europa is ontdekt. “Het bepalen van de exacte leeftijd van de hanger was van fundamenteel belang voor de culturele toeschrijving,” vertelt onderzoeker Sahra Talamo. “We zijn erg enthousiast over het resultaat.”

Homo sapiens
Dat het team denkt dat de hanger door Homo sapiens is gemaakt, is overigens ook interessant. Gedacht wordt dat de eerste Homo sapiens zo’n 45.000 jaar geleden in Europa arriveerden. Maar in scenario’s over de vroegste verspreiding van de moderne mens in Europa, wordt het grondgebied van Polen vaak overgeslagen. Dit suggereert dat het na de ondergang van de Neanderthalers mogelijk enkele millennia lang verlaten was. “De leeftijd van de hanger toont echter aan dat de verspreiding van Homo sapiens gelijktijdig plaatsvond in Polen, als in Centraal- en West-Europa,” stelt onderzoeker Andrea Picin.

Meerdere vondsten
Waarom de onderzoekers denken dat Homo sapiens de hanger hebben geknutseld? Het is bekend dat moderne mensen die in Centraal- en West-Europa rondliepen, soortgelijke sieraden vervaardigden uit mammoetslagtanden. Hier maakten ze niet alleen hangers van, maar ook bijvoorbeeld beeldjes, die soms prachtig zijn versierd met geometrische motieven. Dergelijke voorwerpen zijn onder andere in Frankrijk en Duitsland ontdekt.

Handig
Met behulp van verscheidende 3D-modelleringstechnieken zijn de onderzoekers erin geslaagd het nieuw ontdekte sierraad virtueel te reconstrueren. Hierdoor konden ze het nog beter bekijken. En de hanger blijkt met veel aandacht en kunde in elkaar te zijn gezet. “Dit sieraad toont de grote creativiteit en buitengewone handvaardigheid van de groep Homo sapiens die in de grot woonde,” merkt onderzoeker Adam Nadachowski op. “De hanger is slechts 3,7 millimeter dik maar zowel de puntjes, als de twee gaten zijn met verbazingwekkende precisie uitgesneden.” Of de puntjes ook nog een bepaald nut dienden of enkel ‘voor de mooi’ zijn, weten de onderzoekers niet. “Het zou het aantal dieren dat tijdens de jacht is gedood kunnen vertegenwoordigen, of mogelijk is het gebruikt als maan analemma,” oppert Nadachowski.

Analyse naar het bijzondere sieraad gaat door. Bovendien bestuderen onderzoekers ook andere artefacten opgegraven in onder andere de Stajnia-grot. Want op die manier hopen ze meer inzicht te krijgen in de prachtige en persoonlijke schatten die in Midden- en Oost-Europa zijn ontdekt.

Wist je dat…

…niet alleen moderne mensen, maar ook Neanderthalers sieraden maakten? Zo is er bijvoorbeeld in Spanje een stukje bewerkte arendklauw teruggevonden dat toebehoorde aan enkele van de laatste Neanderthalers in Europa. Lees het hele verhaal hier!

Bronmateriaal

"Earliest evidence of humans decorating jewellery in Eurasia" - Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Antonino Vazzana - BONES Lab

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd