Mediteren, de een zweert erbij, terwijl de ander er de kriebels van krijgt. Maar nieuw onderzoek wijst uit dat de voorstanders mogelijk toch aan het langste eind trekken.
Jarenlang regelmatig mediteren zou goed zijn voor de darmflora en daardoor mogelijk de kans op bepaalde ziektes verkleinen.
Tot die conclusie komen Chinese onderzoekers na analyse van de darmbacteriën van een groep Tibetaanse boeddhistische monniken. Die bleken namelijk substantieel anders dan die van hun seculiere buren. Hun gezondere darmflora zou het risico op angststoornissen, depressie en hart- en vaatziekten verkleinen.
Goed voor je humeur
Eerder onderzoek wees al uit dat het microbioom in de darmen effect kan hebben op je stemming en gedrag door de zogenoemde hersen-darm-as. Die omvat onder meer het immuunsysteem, de hormonen, de stressreactie en de nervus vagus, de belangrijkste zenuw van het autonome zenuwstelsel, die een aantal cruciale lichaamsfuncties ondersteunt.
De onderzoeksgroep is klein, omdat bewust gekozen is voor Tibetaanse monniken, die aan diepe meditatie doen. Die zijn vrij zeldzaam en moeilijk te vinden. De onderzoekers namen monsters van het bloed en de ontlasting van 37 boeddhistische monniken uit drie tempels en 19 seculiere bewoners uit de buurt. De vorm van meditatie van de monniken komt voort uit het oude Indiase medische systeem, beter bekend als Ayurveda. Dit is volgens de onderzoekers een vorm van psychologische training. De monniken uit de studie deden deze meditatie al drie tot dertig jaar lang minstens twee uur per dag.
Meer goede bacteriën
Geen van de deelnemers had in de drie maanden voor het onderzoek middelen gebruikt die de omvang en diversiteit van de darmmicroben kon veranderen, zoals antibiotica, probiotica of prebiotica. Beide groepen hadden ongeveer dezelfde leeftijd, bloeddruk, hartslag en eetpatroon. De monsters van de ontlasting toonden echter significante verschillen in de diversiteit en het volume van de darmmicroben tussen de monniken en hun buurtgenoten.
De soorten Bacteroidetes en Firmicutes waren zoals verwacht dominant in beide groepen, maar de bacteroidetes waren fors verrijkt in de ontlasting van de monniken, namelijk met 29 procent versus 4 procent bij de andere groep. De ontlasting bevatte ook 42 procent meer Prevotella-bacteriën en slechts 6 procent meer bij de controlegroep. Verder waren er meer Megamonas en Faecalibacterium. Allemaal bacteriesoorten die volgens eerder onderzoek een rol kunnen spelen bij de psychische gezondheid. “Verschillende verrijkte bacteriën in de meditatiegroep kunnen in verband worden gebracht met een verminderde kans op psychische aandoeningen, wat erop wijst dat meditatie bepaalde bacteriën kan beïnvloeden die een rol spelen bij de mentale gezondheid”, schrijven de onderzoekers.
Ontstekingsremmende werking
Vervolgens rijst natuurlijk de vraag hóé meditatie de darmbacteriën beïnvloedt. Om daar antwoord op te vinden gebruikten de onderzoekers innovatieve analytische technieken waarmee ze konden voorspellen welke chemische processen van invloed zijn op de microben. Daaruit bleek dat er een verhoogde ontstekingsremmende werking was, in aanvulling op het metabolisme, bij de mediterende monniken. Tenslotte brachten ook de bloedtesten positief nieuws. Maatstaven voor het risico op hart- en vaatziekten, zoals cholesterol en apolipoproteïne B waren significant lager dan bij de controlegroep.
Allemaal mannen
Omdat het aantal deelnemers aan de studie beperkt was en het allemaal mannen waren die op grote hoogte leefden, durven de onderzoekers geen grote conclusies te trekken over het nut van diepe meditatie. Wel adviseren ze dat verder onderzoek op zijn plaats is om te kijken of meditatie bepaalde psychische en lichamelijke aandoeningen kan helpen voorkomen. “Deze resultaten wijzen uit dat langdurige diepe meditatie mogelijk een gunstig effect heeft op het microbioom in de darmen en zo het lichaam helpt om in optimale gezondheid te blijven”, concluderen de onderzoekers.
Mediteren effectief?
Meditatie en het bijbehorende mindfulness zijn al jaren een hype. Met talloze apps, zelfhulpboeken en trainingen is er een miljoenenmarkt ontstaan. Langzaamaan komt er ook wat bewijs voor het nut van meditatie. Maar het zijn vaak kleine studies waar behoorlijk wat haken en ogen aan zitten. Toch lijkt meditatie wel enigszins effectief bij mensen met depressie, angsten en chronische pijn. “Er zijn enkele toepassingen waarvoor het bewijs geloofwaardig is, maar de effecten zijn bepaald niet wereldschokkend”, zei meditatieonderzoeker Gaelle Desbordes eerder al in het tijdschrift van Harvard University. “We hebben het over een bescheiden effect, vergelijkbaar met andere behandelingen, niet beter.”
Toch is het een veelbelovend onderzoeksgebied waar deze studie naar het effect op de darmflora weer een steentje aan bijdraagt.
