Voor veel ziektes geldt: hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans op genezing. Als een bloedtest het ontstaan van aandoeningen kan voorspellen, kan dat dus veel leed voorkomen. Zo’n test is nu weer een stapje dichterbij.
Eiwitten uit slechts een druppeltje bloed kunnen het begin van zeker 67 ziektes aantonen, blijkt uit een studie van onder meer Cambridge en University College London. De onderzoekers deden metingen met zo’n 3000 eiwitten in bloedplasma van ruim 40.000 mensen, wier gegevens uit de bekende UK Biobank afkomstig waren. Deze metingen werden gekoppeld aan de medische dossiers van de deelnemers. Zo konden de onderzoekers uiteindelijk voor elke ziekte een reeks van tussen de vijf en twintig eiwitten identificeren die het belangrijkst zijn om de aandoening te voorspellen, schrijven ze in Nature.
Ze vonden de signatuur, waarmee het ontstaan van 67 ziektes kon worden voorspeld, waaronder non-Hodgkin-lymfoom, motorneuronziekte (ALS), longfibrose en de hartziekte gedilateerde cardiomyopathie. De eiwitmodellen presteerden beter dan voorspellingen op basis van standaard klinische informatie, zoals diabetestests of metingen van cholesterol of de nierfunctie.
Hoop voor veel ziektes
Al langer is bekend dat de voordelen groot zijn van medisch onderzoek dat het risico op hartaanvallen en beroertes kan voorspellen. Dit nieuwe onderzoek biedt hoop voor een veel groter aantal ziektes, inclusief zeldzame aandoeningen. Vooral bij die laatste categorie duurt het soms jaren om de juiste diagnose te stellen. De eiwitanalyse maakt het mogelijk om dat veel sneller te doen.
Professor Claudia Langenberg van de Queen Mary University of London en hoogleraar in Berlijn legt uit: “Het meten van één eiwit om een specifieke reden, zoals troponine om een hartaanval vast te stellen, is standaard praktijk. We zijn enorm enthousiast over de mogelijkheid om nieuwe markers te identificeren voor screening en diagnose uit de duizenden eiwitten die nu meetbaar zijn in menselijk bloed. Wat we dringend nodig hebben, zijn studies van verschillende populaties om onze bevindingen te valideren, en effectieve betaalbare tests te ontwikkelen die ziektespecifieke eiwitten kunnen meten.”
Testen in de praktijk
“Verschillende van onze eiwitmarkers presteerden vergelijkbaar of zelfs beter dan eiwitten die al worden getest om ziektes te vinden, zoals voor de prostaat om te testen op prostaatkanker”, vult onderzoeker Julia Carrasco Zanini Sanchez van Cambridge aan. “We zijn daarom erg blij met de mogelijkheden van onze eiwitsignaturen om veel ziektes eerder te kunnen vaststellen, waardoor de prognose beter is, zoals voor ernstige aandoeningen als de ziekte van Kahler en longfibrose. We hebben zoveel veelbelovende voorbeelden geïdentificeerd. De volgende stap is om de belangrijkste ziektes te selecteren en in een klinische setting te evalueren.”
Genetisch onderzoeker Robert Scott besluit: “Een belangrijke uitdaging in de geneeskunde is het identificeren van patiënten die het meest waarschijnlijk baat hebben bij nieuwe medicijnen. Dit werk toont het potentieel van grootschalig eiwitonderzoek aan om mensen met een hoog risico te vinden voor een breed scala aan ziektes. Verder onderzoek vergroot ons begrip van hoe we de nieuwe technologie het beste kunnen toepassen om sneller en efficiënter medicijnen en behandelmethodes te ontwikkelen.”
Al veel langer proberen wetenschappers ziektes op te sporen in het bloed. En de vooruitgang is indrukwekkend. Begin dit jaar schreven we al hoe het is gelukt om aan de hand van eiwitten in bloedplasma achttien verschillende soorten kanker op te sporen. Maar liefst 93 procent van de tumoren bij mannen werd al in stadium 1 ontdekt, bij vrouwen gebeurde dit in 84 procent van de gevallen. Bij beide seksen wees de test in 99 procent van de positieve testen de juiste kankersoort aan. De bloedtest zou in de toekomst gebruikt kunnen worden bij bevolkingsonderzoek, zeiden de onderzoekers destijds. Het gaat dus de goede kant op, maar het is nog afwachten tot dergelijke tests echt voor je klaarliggen in het ziekenhuis.
