Medicinale wiet werkt niet: placebo-effect versterkt door positieve media-aandacht

Cannabis als pijnstiller is sterk in opkomst. Zelfs in het puriteinse Amerika is medicinale wiet verkrijgbaar. Toch: het placebo-effect is groot.

In veel cannabisstudies rapporteren mensen die placebo’s krijgen ongeveer dezelfde afname van pijn als degenen die echte cannabis nemen. Maar in de media krijgen deze studies toch veel aandacht, ongeacht de uitkomst, schrijven onderzoekers van het gerenommeerde Karolinska Instituut in Zweden.

Te hoge verwachtingen
“We zien dat cannabisstudies vaak op een positieve manier worden beschreven in de media, ook al zijn de uitkomsten discutabel”, zegt hoofdonderzoeker Filip Gedin. “Dit is een groot probleem omdat het invloed heeft op de verwachtingen die mensen hebben als het gaat om de effecten van cannabis op hun pijn. Hoe groter het voordeel is dat wordt verwacht, hoe meer potentiële schade wordt getolereerd.” Met andere woorden: als mensen denken dat cannabis heel erg goed werkt, zullen ze eerder voor lief nemen dat het bijvoorbeeld ongezond is.

Stukje placebo
De studie van de Zweden is gebaseerd op een analyse van klinische onderzoeken waarbij cannabis is vergeleken met een placebo voor de behandeling van pijn. Ze maten vooral de verandering in pijnintensiteit voor en na de behandeling. De analyse omvatte twintig onderzoeken met bijna 1500 proefpersonen.

De resultaten laten zien dat de deelnemers fors minder pijn rapporteerden na behandeling met een placebo. De onderzoekers zagen ook dat er geen verschil was in pijnafname tussen de behandeling met cannabis of met een placebo. Dit bevestigt de resultaten van een onlangs verschenen meta-analyse. “Er is een duidelijk en relevant placebo-effect bij studies naar cannabis als pijnstiller”, zegt Gedin.

Media dol op cannabis
Vervolgens vergeleken de onderzoekers het aangetoonde effect van cannabis met de aandacht voor de studie in de media en in wetenschappelijke vakbladen. Ze keken naar vermeldingen in reguliere media, in blogs en op sociale media. De academische impact is gemeten door het aantal citaten door andere onderzoekers te tellen. In totaal kwamen de onderzoekers tot 136 nieuwsberichten, die ze categoriseerden als positief, negatief of neutraal over de effectiviteit van cannabis als pijnbestrijder.

De onderzoekers ontdekten dat de cannabisstudies veel meer aandacht kregen van de media dan andere pas verschenen onderzoeken. Daarbij maakte het niet uit hoe groot het placebo-effect was en hoe klein het effect van de cannabis. Er bleek ook geen verband tussen het aandeel positief nieuws – dus berichten die het effect van cannabis bevestigden – en het daadwerkelijke effect dat in de studie werd beschreven. Kleine kanttekening is dat de onderzoekers een groot aantal studies met verschillende onderzoeksmethodes en verschillend van kwaliteit hebben gecombineerd.

Nog meer placebo
Dat gezegd hebbende, schrijven de onderzoekers tot besluit: “Het placebo-effect draagt fors bij aan de vermindering van pijn die wordt waargenomen in cannabisonderzoek. De positieve media-aandacht en brede verspreiding van het nieuws leidt mogelijk tot te hoge verwachtingen en nog meer placeboreacties in vervolgonderzoek. Dat kan potentieel niet alleen de uitkomst van toekomstige studies beïnvloeden, maar ook overheidsbeleid, de klinische praktijk en uiteindelijk de toegang van patiënten tot cannabis.
Dus doordat de media te positief berichten over de effecten van cannabis gaan patiënten in vervolgonderzoek nog meer placebo-effect ervaren, wat weer kan leiden tot een verdere legalisering van softdrugs, terwijl dat helemaal niet leidt tot minder pijn.

Medicinale cannabis
Hoeveel invloed zo’n placebo-effect kan hebben blijkt wel uit de snelle opkomst van medicinale cannabis. Zo is er zelfs een Nederlandse overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de productie van cannabis voor medicinale doeleinden. Dit Bureau voor Medicinale Cannabis valt onder het ministerie van Volksgezondheid.

Het bureau stelt dat er voldoende wetenschappelijk bewijs is dat cannabis werkt tegen pijn bij kanker, multiple sclerose, reumatische artritis en chronische darmontsteking. Het zou helpen tegen langdurige zenuwpijn, spierkrampen en ruggenmergschade, klinkt het op de website. Volgens het bureau toont onderzoek aan dat CBD – een van de werkzame bestanddelen van cannabis (naast THC) – ontstekingsremmend, zenuwbeschermend, anti-epileptisch en spierontspannend kan werken.

Op de website van het KWF wordt cannabis eveneens aanbevolen als pijnbestrijder, maar is er ook een disclaimer: het fonds wijst op een meta-analyse van 79 studies waaruit blijkt dat er weinig wetenschappelijk bewijs is voor de werkzaamheid van cannabis. Ook staat er dat daarom meerdere zorgverzekeraars het middel niet meer vergoeden in de basisverzekering.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd