Dat de Meso-Amerikanen – waaronder de Azteken en Maya’s – hun tijd ver vooruit waren, is niets nieuws. Dat ze hele chemische processen kenden, perfectioneerden en gebruikten wel. Uit onderzoek blijkt dat de Meso-Amerikanen de productie van rubber 3000 jaar geleden al naar hun hand zetten.
De Meso-Amerikanen – woonachtig in het culturele gebied van Mexico tot Nicaragua – wisten in de zestiende eeuw veel meer dan de Europeanen die in hun grote schepen en met oneindige hebzucht aanmeerden. Zo wisten de Maya’s en Azteken al eeuwen dat het sap van de rubberboom en het sap van de wijnstok samen tot rubber leidde. Maar dat was nog niet alles, zo blijkt nu uit onderzoek.
Beïnvloeden
De lokale bevolking was ook in staat om het chemische proces zo te beïnvloeden dat de samenstelling van het rubber veranderde. Zo konden zij het materiaal volledig naar hun eigen hand zetten: voor de zolen van de sandalen was een sterke versie nodig, de rubberen ballen die tijdens spelletjes werden gebruikt, moesten goed stuiteren en het rubber voor de sieraden moest veerkrachtig en sterk zijn.
Ballen
Het is al langer bekend dat de Azteken en Maya’s heel goed met rubber overweg konden. In diverse graven zijn enorme rubberen ballen gevonden. De oudste stammen uit 1600 voor Christus. “Ze zijn echt spectaculair en groot,” vertelt onderzoeker Dorothy Hosler.
Sandalen
Het bleek echter lastig om te bewijzen dat de Azteken en Maya’s het rubber met een simpele wijziging in het recept konden veranderen. Behalve de rubberen ballen zijn er namelijk weinig andere rubberen voorwerpen bewaard gebleven. Toch staat vast dat de lokale bevolking het rubber naar haar hand zette. In de dagboeken van de Spaanse ontdekkingsreizigers worden de zolen van de schoenen namelijk uitgebreid beschreven. Ook de term die de Azteken zelf voor de schoenen hadden, is bewaard gebleven. Het is een samengesteld woord dat de woorden ‘rubber’ en ‘sandaal’ in elkaar doet overlopen.
Lab
Om zeker te zijn dat de Azteken en Maya’s zo handig waren met het rubber, doken de onderzoekers het laboratorium in om het rubber zelf te veranderen. Ze experimenteerden met verschillende samenstellingen en zagen hoe het rubber veranderde.
Industrie
Volgens de onderzoekers hebben de Meso-Amerikanen het precies zo aangepakt. Door veel te experimenteren, ontwikkelden ze de beste soorten rubber voor specifieke doeleinden. Tegen de tijd dat de Spanjaarden arriveerden, was al een grote rubberindustrie ontstaan. Deze produceerde zo’n 16.000 rubberen ballen per jaar. Ook werden er rubberen sandalen, standbeelden en riemen gemaakt. Deze dienden als aflossing van de belastingschuld en werden naar de hoofdstad gestuurd.
Volgens de onderzoekers wijst alles erop dat de Meso-Amerikanen niet alleen het gebruik van rubber perfectioneerden. Het lijkt erop dat de lokale bevolking – waaronder de Azteken en Maya’s – al lang voor de komst van de Europeanen een praktische en effectieve productieketen hadden opgezet. En dat maakt hen welbeschouwd de allereerste polymeerwetenschappers.