Doorgaans is de omgeving waarin Marswagentje Perseverance momenteel rondtoert behoorlijk statisch. Maar zo af en toe spot de rover ook nog wel eens wat beweging. Eind augustus bijvoorbeeld toen deze een flinke stofhoos voorbij zag dansen!
Op de 899e sol (oftewel Martiaanse dag) van zijn missie spotte Marswagentje Perseverance op zo’n vier kilometer afstand een flinke stofduivel of stofhoos. Perseverance maakte er met tussenpozen van 4 seconden maar liefst 21 foto’s van. En die foto’s heeft NASA nu achter elkaar gezet om een time-lapse van de stofduivel te maken. Het – ongeveer 20 keer sneller afgespeelde – resultaat zie je hieronder!
Omvang
Afgaand op de foto’s schatten onderzoekers dat de stofduivel op zo’n vier kilometer afstand van Perseverance ronddanste. De stofhoos zou zich daarbij met een snelheid van ongeveer 19 kilometer per uur van oost naar west hebben bewogen. De breedte van de stofduivel wordt ingeschat op zo’n 60 meter.
Helaas zien we de stofduivel op de beelden die Perseverance maakte, niet in volle glorie. En dus weten we ook niet precies hoe hoog deze was. Maar afgaand op de schaduw ervan, durven wetenschappers wel een voorzichtige schatting van de hoogte van de stofhoos te maken. “De meeste stofduivels zijn verticale kolommen,” vertelt onderzoeker Mark Lemmon. “Ervan uitgaande dat deze stofduivel ook zo was opgebouwd, wijst de schaduw ervan erop dat deze zo’n 2 kilometer hoog was.”
Zomer
Stofduivels ontstaan op Mars met name in de lente en zomer. En aangezien het op het noordelijk halfrond – waar Perseverance zich momenteel bevindt – nu zomer is, komt de stofduivel dus niet helemaal als een verrassing. Tegelijkertijd is het echter ook weer niet vanzelfsprekend dat een voorbij stuivende stofduivel door het Marswagentje wordt gespot. Want hoewel onderzoekers weten dat stofduivels veelal in de lente en zomer het levenslicht zien, kunnen ze onmogelijk voorspellen wanneer en waar precies een stofduivel ontstaat. Marswagentjes moeten dan ook maar net het geluk hebben dat ze op het juiste moment naar de juiste plek kijken. Om de kansen om een stofduivel te spotten, wat te vergroten, laten wetenschappers Perseverance – en collega Curiosity – echter regelmatig even in alle richtingen gluren.
Dat wetenschappers zo’n bovengemiddelde interesse hebben in de stofduivels is goed te verklaren. Want hoewel stofhozen ook op de aarde voorkomen, zijn de Martiaanse versies veel imposanter. Ze kunnen tot wel acht kilometer hoog zijn en honderden meters breed. En zulke grote stofduivels brengen vanzelfsprekend grote hoeveelheden stof (hoog) in de atmosfeer en drukken ze ook een stempel op het Martiaanse weer en klimaat. Door stofduivels te bestuderen, hopen onderzoekers dan ook zowel de Martiaanse atmosfeer als het Martiaanse weer en klimaat beter te gaan begrijpen. Daarnaast is meer inzicht in de interactie tussen de Martiaanse wind en het Martiaanse stof ook belangrijk om het ontstaan en de ontwikkeling van stofstormen beter te gaan begrijpen. Met enige regelmaat ontstaan op Mars namelijk enorme stofstormen die soms zelfs het volledige Marsoppervlak aan het zicht onttrekken. Die stofstormen zijn in het verleden een serieuze bedreiging gebleken voor onze Marswagentjes daar en werden een aantal jaar geleden Marswagentje Opportunity zelfs fataal. Om vergelijkbare problemen in de toekomst te voorkomen, hopen onderzoekers beter te gaan begrijpen hoe deze stofstormen ontstaan. Een volgende stap is dan om te gaan voorspellen wanneer ze acte de présence geven. Als wetenschappers dat weten, kunnen ze immers voorzorgsmaatregelen treffen om problemen met toekomstige Marslanders of -wagentjes, maar met name ook tijdens toekomstige bemande missies naar Mars, te voorkomen.
……het niet voor het eerst is dat Perseverance een stofduivel spot? Het Marswagentje heeft al veel meer stofduivels gezien. Dat geldt overigens ook voor de inmiddels uitgevallen Marswagentjes Spirit en Opportunity en voor de nog altijd operationele Curiosity: ook deze rovers hebben verschillende stofduivels gespot. Maar de frequentie waarmee Perseverance dat doet, is ongeëvenaard. Het doet vermoeden dat zijn werkterrein – de Jezero-krater – weleens de uitgelezen plek voor het ontstaan van stofduivels is, zo vertelde onderzoeker Manuel de la Torre Juarez eerder. “De Jezero-krater kan wel eens één van de meest actieve bronnen van stof op de planeet zijn.” Het resulteert niet alleen in veel mooie beelden van ronddansend stof, maar leverde eerder ook al de eerste geluidsopname van een stofduivel op.
