De steen – met een groot gat in het midden – houdt de gemoederen flink bezig. Want: waar komt ‘ie vandaan? En hoe is ‘ie ontstaan?
Marswagentje Perseverance legde de steen op 15 april al vast toen deze een mooie foto van het omringende Marslandschap maakte.
Nog een foto
Maar van een afstandje van zo’n 400 meter was nog niet zo heel goed zichtbaar hoe bizar deze steen eigenlijk was. Dat bleek pas toen Perseverance deze verder naderde en in juni vanaf een afstand van zo’n 100 meter nog eens vastlegde. Het resulteert in de foto die je hieronder ziet.
Donut
De vorm van de steen is tamelijk bizar. In het midden prijkt een gat, waardoor deze wel wat wegheeft van een donut. En ook NASA erkent dat de steen een vreemde vorm heeft. Maar, zo meldt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie daar haastig bij, stenen met vreemde vormen zijn zowel hier op aarde als op Mars niet heel ongebruikelijk. Meestal ontstaan ze door erosie, waarbij zachtere delen van het gesteente net wat sneller eroderen dan de hardere delen. In dit geval zou de steen in kwestie langdurig door harde winden op Mars gegeseld zijn, waardoor aanvankelijk een klein gat of kleine holte in de steen is ontstaan. Die holte zou vervolgens gaandeweg – opnieuw door winderosie – groter zijn geworden.
Meteoriet
Dit is echter niet de enige hypothese die de ronde doet. Zo deelt het SETI Instituut op Twitter naast de foto van de bizarre steen ook de hypothese dat deze steen eigenlijk niet op Mars thuishoort, maar afkomstig is uit de ruimte. Het zou volgens het instituut om een meteoriet kunnen gaan die tijdens de afdaling richting het Marsoppervlak uiteen is gevallen. De stenen die je rond de donutvormige steen ziet liggen, zouden dan zomaar brokstukken kunnen zijn.
#PPOD: @NASAPersevere took a picture using the SuperCam Remote Micro-Imager on 23 June 2023 of a donut-shaped rock off in the distance, which could be a large meteorite alongside smaller pieces. Credit: @NASA @NASAJPL @Caltech @LosAlamosNatLab @CNES @IRAP_France @mars_stu pic.twitter.com/9EFTr5tlno
— The SETI Institute (@SETIInstitute) June 26, 2023
Waarom we donuts op Mars zien
Of we op korte termijn te weten zullen komen waar deze steen vandaan komt en hoe deze zijn bijzondere vorm verkregen heeft, is twijfelachtig. Wel is goed te verklaren waarom mensen zo gefascineerd zijn door deze bizarre steen. Dat heeft alles te maken met het feit dat we er iets in zien wat ons bekend voorkomt (een donut). Dat overkomt ons wel vaker met dingen op Mars. Zo zagen we recent nog ‘een deur‘ en ‘een boek‘ op Mars. Dat we geneigd zijn om ‘aardse’ verschijnselen te zien in Martiaanse gesteenten, heeft alles te maken met de manier waarop onze hersenen werken. Ons brein is nu eenmaal sterk geneigd om overal iets herkenbaars van te maken. Dit komt goed van pas bij het herkennen van vormen die op eventueel gevaar kunnen wijzen, zoals bijvoorbeeld het silhouet van een roofdier. Maar soms loopt ons brein een beetje te hard van stapel en ziet het verbanden of patronen die er niet zijn. Zo zien sommige mensen allerlei dieren in wolken of bijvoorbeeld een gezichtje in de maan – of een donut op Mars.
Opportunity
Overigens is het niet de eerste keer dat we een donut op Mars spotten. Dat gebeurde tien jaar geleden ook al! Het is een tamelijk bizar verhaal, omdat die ‘donut’ vanuit het niets voor de voeten van Marswagentje Opportunity scheen te verschijnen. Het speelde allemaal in januari 2014 toen Opportunity opeens een steen spotte die door de rode vlek in het ingedeukte midden ervan direct door onderzoekers werd omgedoopt tot ‘jamdonut’. En die jamdonut-vormige steen dook gek genoeg op, op een plek waar deze een aantal dagen eerder nog niet lag (zie foto hieronder).
Ook die steen – en vooral de mysterieuze verschijning ervan – hield de gemoederen flink bezig. Tot NASA in februari 2014 bekendmaakte het mysterie te hebben opgelost. Achter het ietsje heuvelopwaarts gelegen gebied waar Opportunity eerder vandaan was gekomen, hadden onderzoekers namelijk een grotere steen gevonden die sterk op het jamdonut-vormige steentje leek. Onderzoek wees vervolgens uit dat Opportunity over die grotere steen was heengereden. Daarop was een jamdonutvormige stukje van die steen afgebroken. En dat stukje was enige tijd later naar beneden gerold en voor de voeten van Opportunity beland. Opportunity greep de plotselinge verschijning van de jamdonutvormige steen aan om deze eens grondig te analyseren. Dat onderzoek onthulde vervolgens nog een grote verrassing; de steen bleek twee keer meer mangaan te herbergen dan elke andere steen die daarvoor op Mars was geanalyseerd. Het (in water oplosbare) mangaan moest door water in de steen zijn afgeleverd, zo concludeerden de onderzoekers.
En zo werpt Mars ons dus regelmatig wat geks voor de voeten. Maar wat we er ook in zien en wat we er stiekem ook van hopen; in de meeste gevallen is het allemaal prima te verklaren aan de hand van wat we tot op heden over Mars te weten zijn gekomen.
