Wetenschappers waren verbaasd toen een steen waar Marsrover Curiosity overheen reed, barstte en iets onthulde dat nog nooit eerder op de rode planeet is gezien: gele zwavelkristallen.
Sinds oktober 2023 verkent het Marswagentje Curiosity een gebied op Mars dat rijk is aan sulfaten, een type zout dat zwavel bevat en ontstaat wanneer water verdampt. Toch waren onderzoekers zeer verrast toen ze een betere blik wierpen op een steen die Curiosity per ongeluk had opengebroken. Curiosity had onverwacht gesteenten gevonden die uit puur zwavel bestaan – een unicum op de rode planeet.
Gele zwavelkristallen
Hieronder is de foto van de gele zwavelkristallen te aanschouwen. Waar eerdere ontdekkingen zwavelhoudende mineralen betroffen – dus een mix van zwavel en andere materialen – bestaat het gesteente dat hieronder te zien is uit elementaire, oftewel pure, zwavel. Het is nog onduidelijk welke relatie, als die er is, deze pure zwavel heeft met de andere zwavelhoudende mineralen in het gebied.
Zwavel
Curiosity hoeft in de buurt van deze gele zwavelkristallen gelukkig zijn neus niet dicht te houden. Hoewel zwavel vaak wordt geassocieerd met de geur van rotte eieren (door waterstofsulfidegas), is pure zwavel geurloos. Het opmerkelijke is alleen dat het zich vormt onder een beperkte reeks omstandigheden die wetenschappers nog niet eerder hadden gekoppeld aan de geschiedenis van de vindplaats. Bovendien vond Curiosity er veel van: het lag verspreid over een veld van heldere gesteenten die lijken op het gesteente waar de rover overheen reed.
Oase
Missieleden kunnen hun geluk niet op. “Het ontdekken van een veld met stenen van puur zwavel is vergelijkbaar met het vinden van een oase in de woestijn,” legt missie-lid Ashwin Vasavada uit. “Het zou daar eigenlijk niet moeten zijn, dus we moeten nu uitzoeken hoe dat zo is gekomen. Het vinden van zulke vreemde en onverwachte dingen maakt planetaire verkenning zo opwindend.”
Ontdekkingen
De ontdekking van de gele zwavelkristallen kan worden toegevoegd aan de toch al indrukwekkende lijst van bijzondere vondsten die Curiosity heeft gedaan. Tijdens zijn verkenning van het Gediz Vallis-kanaal, een sleuf die langs een deel van de vijf kilometer hoge Mount Sharp slingert en waarvan de rover de basis sinds 2014 beklimt, stuitte hij al op veel verrassingen. Elke laag van de berg vertegenwoordigt een verschillende periode in de geschiedenis van Mars. Curiosity’s missie is om te onderzoeken waar en wanneer het oude oppervlak van de planeet mogelijk de voedingsstoffen heeft geboden die nodig zijn voor microbiologisch leven, mocht er ooit leven op Mars zijn geweest.
Gediz Vallis-kanaal
Het Gediz Vallis-kanaal werd jaren vóór de lancering van Curiosity al vanuit de ruimte opgemerkt en is een van de belangrijkste redenen waarom het wetenschappelijk team dit deel van Mars wilde verkennen. Wetenschappers geloven dat het kanaal is gevormd door stromen van vloeibaar water en puin, die een richel van keien en sediment hebben achtergelaten die zich ongeveer drie kilometer langs de berghelling onder het kanaal uitstrekt. Het doel is om beter te begrijpen hoe dit landschap miljarden jaren geleden is veranderd. Hoewel recente ontdekkingen nuttig zijn geweest, is er nog veel te leren van dit indrukwekkende landschap.
Grote hopen puin
Sinds Curiosity dit jaar bij het kanaal arriveerde, hebben wetenschappers onderzocht of oude overstromingen of aardverschuivingen verantwoordelijk zijn voor de grote hopen puin die vanuit de bodem van het kanaal omhoog komen. De meest recente gegevens van Curiosity wijzen erop dat beide factoren een rol hebben gespeeld: sommige hopen zijn waarschijnlijk ontstaan door heftige water- en puinstromen, terwijl andere mogelijk het gevolg zijn van meer lokale aardverschuivingen. Deze conclusies zijn gebaseerd op de stenen die in de puinhopen zijn aangetroffen: stenen die door waterstromen zijn meegenomen, zijn vaak afgerond zoals rivierstenen, terwijl sommige puinhopen juist vol zitten met hoekigere stenen die mogelijk zijn afgezet door droge lawines.
Water
Uiteindelijk heeft water zich door al het materiaal dat hier is neergeslagen, verspreid. Chemische reacties door het water hebben in sommige stenen witte ‘halo’-vormen veroorzaakt. Erosie door wind en zand heeft deze halo-vormen door de tijd heen zichtbaar gemaakt. “Dit was geen rustige periode op Mars,” zegt onderzoeker Becky Williams. “We zien verschillende stromen door het kanaal, waaronder krachtige overstromingen en stromen vol puin.” Kortom, deze bevindingen suggereren dat Mars in het verleden een veel actievere planeet was dan eerder werd aangenomen, met periodes van gewelddadige overstromingen en aardverschuivingen die het landschap vormden.
Mammoth Lakes
Al dit watergerelateerde bewijs onthult een complexer verhaal dan het team aanvankelijk had verwacht. Ze waren dan ook enthousiast om een gesteentemonster uit het kanaal te halen om meer te ontdekken. Hoewel de zwavelstenen te klein en breekbaar waren om met de boor te worden bemonsterd, werd in de buurt een grote steen met de bijnaam ‘Mammoth Lakes’ gevonden. Missieleden moesten een geschikt gedeelte van de steen vinden om veilig te kunnen boren en een geschikte plek op het losse, hellende oppervlak zoeken om te parkeren. Nadat Curiosity zijn 41e gat had geboord met de krachtige boor aan het einde van de twee meter lange robotarm, werd het poederige gesteente verzameld in de instrumenten in de rover voor verdere analyse. Dit stelt wetenschappers in staat om te bepalen uit welke materialen het gesteente is samengesteld.
Al met al hebben de ontdekkingen van de Curiosity rover in het Gediz Vallis-kanaal het inzicht in de geologische geschiedenis van Mars aanzienlijk verdiept. En elke nieuwe vondst brengt wetenschappers dichter bij het ontrafelen van de vraag of Mars ooit de voorwaarden heeft gekend die nodig zijn voor microbiologisch leven. Curiosity heeft Mammoth Lakes inmiddels verlaten en is nu op pad om te kijken welke andere verrassingen er in het kanaal op ontdekking wachten.
