Na eerder al diverse marsbevingen te hebben gedetecteerd, heeft Marslander Insight nu voor het eerst ook bevingen ‘gevoeld’ die veroorzaakt zijn door een heuse meteorietinslag op de rode planeet.
En daarmee heeft Marslander InSight een flinke primeur te pakken. Nog niet eerder zijn er namelijk seismische golven veroorzaakt door een inslag op een andere planeet dan de aarde waargenomen.
Eén inslag…
De inslag vond plaats op 5 september 2021, zo is in het blad Nature Geoscience te lezen. Een meteoroïde drong de atmosfeer van Mars binnen, explodeerde en plofte vervolgens in drie stukken op het Marsoppervlak neer. En InSight heeft dat alles dus opgemerkt; de seismometer van de lander ving naast seismische trillingen veroorzaakt door de inslag zelf, ook akoestische trillingen, die ontstonden toen de meteoroïde de atmosfeer binnendrong en in de atmosfeer uiteenspatte, op.
…drie kraters
Waarnemingen van de Mars Reconnaissance Orbiter (een ruimtesonde die rond Mars cirkelt) bevestigen de inslag. De orbiter stuitte namelijk op enkele tientallen kilometers afstand van de locatie van InSight op drie verse inslagkraters. De dichtstbijzijnde krater is zo’n 85 kilometer van InSight verwijderd. En de verste bevindt zich op zo’n 290 kilometer afstand.
Nog drie inslagen
Deze eerste detectie van seismische en akoestische trillingen veroorzaakt door een meteorietinslag smaakte natuurlijk naar meer. En dus besloten de onderzoekers de archieven in te duiken en in data verzameld door InSight te zoeken naar vergelijkbare sporen van inslagen. En met succes; ze stuitten op nog drie inslagen. De eerste had al plaatsgevonden in mei 2020, de andere twee in februari en augustus 2021. De inslagen creëerden stuk voor stuk kleine bevingen met een magnitude onder de 2. Ter vergelijking: de zwaarste marsbeving die InSight tot op heden heeft waargenomen, had een magnitude van 5.
Vier is niet veel
In totaal is InSight tot op heden dus van zeker vier inslagen getuige geweest. Het is niet heel indrukwekkend als je bedenkt dat Mars zich pal naast de planetoïdengordel bevindt; een regio rijkelijk gevuld met ruimtestenen. En wanneer een ruimtesteen uit die gordel koers zet richting Mars is de kans ook nog eens groot dat deze de reis door de dunne atmosfeer van Mars overleeft en heelhuids op het oppervlak landt (wat de kans op detecteerbare seismische golven vergroot). Onderzoekers hadden stiekem dan ook verwacht dat InSight met zeer grote regelmaat getuige zou zijn van inslagen. Maar dat valt tot op heden dus tegen. Vermoed wordt nu dat er wel degelijk regelmatig inslagen plaatsvinden, maar dat ze – bijvoorbeeld door ruis veroorzaakt door de wind op Mars of seizoensgebonden veranderingen in de atmosfeer – zich niet zo duidelijk kenbaar maken in de data die InSights seismometer vergaart. Nu het toch gelukt is om enkele inslagen te detecteren, verwachten onderzoekers dat ze – gewapend met nieuwe kennis over hoe zo’n met een inslag samenhangend signaal in de data van InSight er precies uitziet – nog veel meer inslagen in de tot op heden verzamelde data gaan vinden.
Toekomst
Daarnaast kan InSight in theorie natuurlijk ook in de toekomst nog bevingen veroorzaakt door inslagen waarnemen. Onduidelijk is echter hoeveel toekomst de lander nog precies heeft; de zonnepanelen van InSight zijn rijkelijk bedekt met Marsstof en leveren steeds minder energie. Bij het verdelen van de weinige energie die nog voorhanden is, wordt prioriteit gegeven aan het operationeel houden van de seismometer. Maar er komt – waarschijnlijk – al spoedig een moment waarop er ook voor dit instrument niet voldoende energie voorhanden is. Wanneer dat is, is lastig te voorspellen, maar voor nu verwachten onderzoekers dat de lander ergens tussen oktober 2022 en januari 2023 het loodje legt.
Daarmee komt een einde aan een bijzondere missie die erop gericht was om – onder meer middels de bevingen die de seismometer registreerde – meer te weten te komen over het binnenste van Mars. De seismische golven reizen namelijk door de korst, mantel en kern van de rode planeet en ondergaan – onder invloed van die verschillende lagen in het binnenste van Mars en de materialen waaruit deze bestaan – veranderingen. Door de golven en de veranderingen die zij ondergaan te bestuderen, kunnen onderzoekers dan ook een beter beeld krijgen van de dikte en samenstelling van deze binnenste lagen. En dat geeft weer meer inzicht in de samenstelling van Mars als geheel en de wijze waarop de rode planeet – maar ook andere rotsachtige werelden – zijn ontstaan.
