Maar maak je geen zorgen: het effect is slechts tijdelijk.
Hardlopers weten dat een marathon lopen je hele lichaam op de proef stelt. Je spieren protesteren, je longen schreeuwen om meer zuurstof en je glycogeenvoorraden raken uitgeput. Maar wat gebeurt er eigenlijk met je hersenen tijdens zo’n extreme inspanning? Een nieuwe studie suggereert iets onverwachts: je brein ‘kannibaliseert’ mogelijk tijdelijk zijn eigen isolatiemateriaal om de eindstreep te halen.
Herstel kan weken of zelfs maanden duren
Wetenschappers uit Spanje onderzochten de hersenen van tien marathonlopers met behulp van MRI-scans. Ze maakten opnamen vlak voor de race, kort na de finish, en bij sommige deelnemers ook twee weken en twee maanden later. De resultaten, gepubliceerd in het vakblad Nature Metabolism, tonen een opmerkelijk patroon. Na de marathon bleek de hoeveelheid myeline, de vetrijke isolatielaag rond zenuwcellen, meetbaar afgenomen in specifieke hersengebieden. In sommige delen daalde de myeline-waarde met maar liefst 28 procent. Het goede nieuws? Deze verandering was tijdelijk. Na twee weken was er al aanzienlijk herstel zichtbaar, en na twee maanden waren de waarden volledig terug op het oorspronkelijke niveau.
Bron van energie
Het lijkt erop dat myeline tijdens extreme inspanning kan dienen als een soort noodenergiebron. Wanneer andere energiebronnen opraken, schakelt het brein mogelijk over op deze vetrijke isolatielaag om te blijven functioneren. Myeline bestaat voor 70 tot 80 procent uit vetten. Die vetten kunnen potentieel worden afgebroken in de mitochondriën (de ‘energiecentrales’ in cellen) wanneer andere brandstof, zoals glucose, schaars wordt. De onderzoekers zagen deze afname vooral in hersengebieden die betrokken zijn bij motorcoördinatie, zintuiglijke verwerking en emotionele integratie. Denk aan de zogenaamde ‘corticospinale baan’ (belangrijk voor beweging) en de ‘ponsbaan’ (die signalen doorgeeft tussen verschillende hersendelen).
Studie was beperkt
De bevindingen bouwen voort op recent onderzoek bij knaagdieren dat al suggereerde dat myeline kan functioneren als energiereserve tijdens periodes van glucosetekort. Dit is echter de eerste keer dat we aanwijzingen zien voor dit proces bij mensen, en wel tijdens iets alledaags als hardlopen. De onderzoekers zeggen wel dat de studie klein was en vervolgonderzoek nodig is. Het is ook niet duidelijk of deze tijdelijke veranderingen in myeline enige invloed hebben op hersenfuncties zoals beweging, cognitie of emotie. De onderzoekers geven wel aan dat we deze bevindingen in perspectief moeten zien. De algemene myeline-afname in het hele brein is namelijk beperkt. Het grootste deel van de myeline blijft onaangetast.
Je lichaam gaat tot het uiterste
Voor de gemiddelde hardloper betekent dit vooral iets wat je misschien zelf al hebt aangevoeld: je lichaam doet tijdens een marathon werkelijk álles om je over de finish te krijgen, zelfs door tijdelijk te teren op je hersenstructuur. Dit zou kunnen helpen verklaren waarom sommige ultramarathonlopers tijdelijke cognitieve problemen ervaren tijdens extreem lange wedstrijden, iets wat in de hardloopwereld bekendstaat als “ultra-brain”.
