Er is een tijd voor en een tijd na de bevalling, met andere woorden: een kind krijgen, zet je leven op zijn kop. Vooral mannen hebben moeite met de overgang naar het vaderschap, blijkt uit Brits onderzoek, dat ook meteen een aantal verklaringen noemt.
De wetenschappers pleiten deze week dan ook voor meer aandacht voor de klinische zorg en prenatale voorlichting bij aanstaande ouders. Er is nu nog te weinig aandacht voor hoe vaders het vader worden beleven tijdens de zwangerschap en in het eerste jaar na de geboorte, wordt duidelijk uit de meta-analyse.
Zwangerschap en vaderschap
De zwangerschap en geboorte vormen vaak een stressvolle periode voor nieuwe ouders, maar voor vaders kan de overgang naar het vaderschap – de fysieke, psychologische en sociale veranderingen die plaatsvinden vanaf de conceptie tot na de geboorte – overweldigend en op een bepaalde manier ook eenzaam aanvoelen. Er komen grote veranderingen bij kijken, leggen de wetenschappers uit, en mannen voelen zich daarbij niet altijd gesteund.
De onderzoekers selecteerden 37 studies uit een totaal van 2475, uitgevoerd in onder meer het Verenigd Koninkrijk, Europa, Australië, Azië, Noord-Amerika en het Midden-Oosten. Bij deze studies werden in totaal 646 vaders geïnterviewd of betrokken in focusgroepen, en nog eens 1005 vaders vulden onlinevragenlijsten in. Dertig studies richtten zich specifiek op de mentale gezondheid van vaders in deze periode, de overige bestudeerden hun ervaringen met prenatale cursussen, ondersteunende interventies en telefonische hulplijnen.
Vier grote thema’s
Uit de studie blijkt dat sommige vaders de overgang naar het vaderschap overwegend positief beleven, maar dat de meesten tegen serieuze uitdagingen aanlopen. Vier thema’s komen naar voren: de veranderde relatie met hun partner, onzekerheid over hun rol als kostwinner en over wat hun familie en de maatschappij van hen verwachten, gevoelens van uitsluiting en onderwaardering, ook door zorgverleners, en de worsteling met traditionele mannelijkheidsidealen rondom het vaderschap.
Veel vaders gaven aan dat ze slecht voorbereid waren op de fysieke en geestelijke uitputting en de nieuwe verantwoordelijkheden die gepaard gaan met de komst van een kind. De tijd voor intimiteit met hun partner neemt drastisch af, wat de relatie onder druk zet. Ook voelen de mannen zich geregeld buitengesloten vanwege de sterke moeder-kindrelatie, een gevoel dat al tijdens de zwangerschap begint. Ze hebben het idee aan de zijlijn te staan, omdat zij de fysieke veranderingen van hun partner zelf niet ervaren.
Gebrek aan gerichte ondersteuning
Vaders stippen aan dat er nauwelijks gerichte informatie of prenatale cursussen waren die op hun specifieke behoeften inspeelden. “Vaders willen geïnformeerd worden over wat hen te wachten staat, maar dat is geen prioriteit tijdens de zwangerschap”, is het verhaal. Ze hadden bijvoorbeeld meer willen weten over borstvoeding en misten praktische informatie en adviezen voor situaties waarin er iets misgaat. Ze hadden dan ook het gevoel niet goed voorbereid te zijn om hun partners te ondersteunen.
Een groot deel van de onderzoeken (26 van de 37) beschrijft hoe vaders fysiek en emotioneel tot het uiterste worden gedreven, tot symptomen van uitputting en zelfs postnatale depressie aan toe. Maar ze zoeken vaak geen hulp, uit angst om zwak over te komen of omdat ze denken dat het normaal is om deze zware lasten alleen te dragen. En de vaders die wél aan de bel willen trekken, hebben vaak geen idee hoe en waar ze met hun hulpvraag naartoe moeten. Gerichte emotionele of mentale gezondheidszorg voor vaders is blijkbaar erg moeilijk te vinden.
De wetenschappers pleiten dan ook voor de ontwikkeling van richtlijnen voor mentale ondersteuning en begeleiding van vaders in de eerste twaalf maanden na de geboorte. Ook zouden zorgverleners meer tijd moeten vrijmaken om het welzijn van vaders te bespreken.
Vergeten groep
“Met de ontwikkeling van richtlijnen en meer betrokkenheid van zorgverleners kunnen we helpen om het stigma en de genderverwachtingen te doorbreken, die nog steeds door de maatschappij worden opgelegd. Het is zaak om in te spelen op de zorgen en uitdagingen van vaders tijdens de overgang naar het vaderschap”, leggen de onderzoekers uit.
“Het is duidelijk dat vaders evenveel emotionele en praktische steun nodig hebben als moeders in deze heftige periode. Daarom is het belangrijk dat we hen niet als een ‘vergeten groep’ beschouwen en dat er zo snel mogelijk ondersteuning op maat wordt geboden. Dit zal de overgang naar het ouderschap en de opvoedervaring van vaders én moeders ten goede komen”, besluiten zij.
