De studie onthult een verrassend verband: de kwaliteit van het sperma blijkt een onverwachte invloed te hebben op de levensduur van mannen.
Mannen met betere zaadkwaliteit blijken langer te leven. Dat is de conclusie van een nieuwe studie gepubliceerd in Human Reproduction. Het is de grootste studie die de link tussen zaadkwaliteit en sterfte onderzoekt, en een redactioneel commentaar bestempelt het zelfs als een ‘doorbraak’-publicatie.
Mannelijke onvruchtbaarheid
Eerder onderzoek suggereerde al dat mannelijke onvruchtbaarheid en een lagere zaadkwaliteit mogelijk verband houden met een kortere levensduur. “Wij hebben deze studie uitgevoerd om deze hypothese te testen”, vertelt onderzoeksleider Lærke Priskorn. “Tegelijkertijd wilden we berekenen in hoeverre zaadkwaliteit de levensverwachting van een man kan voorspellen, en of eerder gediagnosticeerde ziekten invloed hebben op de gevonden verbanden.”
Studie
In de studie bestudeerden de onderzoekers gegevens van 78.284 mannen. Deze mannen hadden tussen 1965 en 2015 hun zaadkwaliteit laten testen in het openbare laboratorium in Kopenhagen, vanwege problemen met vruchtbaarheid. Bij de beoordeling van de zaadkwaliteit werd gekeken naar factoren zoals het volume van het sperma, het aantal zaadcellen en het percentage motiele zaadcellen (zaadcellen die kunnen bewegen of ‘zwemmen’).
Sterfte
Tijdens de follow-upperiode gebruikten de onderzoekers gegevens uit de unieke Deense nationale registers om te achterhalen hoeveel mannen er stierven en door welke oorzaken. In totaal waren er 8.600 sterfgevallen, wat 11 procent van de groep mannen vertegenwoordigt. Van deze mannen gaven 59.657 tussen 1987 en 2015 een zaadmonster. Voor hen waren meer gegevens beschikbaar, zoals opleidingsniveau en medische diagnoses van de afgelopen tien jaar. De onderzoekers pasten hun analyses aan om rekening te houden met de extra informatie van deze mannen, aangezien dit de resultaten zou kunnen beïnvloeden.
Levensduur
Vervolgens berekenden de onderzoekers hoe lang de mannen zouden leven, afhankelijk van hun zaadkwaliteit. “We ontdekten dat mannen met de beste kwaliteit gemiddeld twee tot drie jaar langer leefden dan mannen met de laagste zaadkwaliteit”, vertelt Priskorn. “In absolute cijfers leefden mannen met meer dan 120 miljoen motiele zaadcellen 2,7 jaar langer dan mannen met tussen de 0 en 5 miljoen motiele zaadcellen. Hoe lager de zaadkwaliteit, hoe korter de levensverwachting. Deze relatie werd niet verklaard door ziektes in de tien jaar voor de beoordeling van de zaadkwaliteit of het opleidingsniveau van de mannen.”
Slechte zaadkwaliteit
De onderzoekers suggereren dat slechte zaadkwaliteit mogelijk een aanwijzing is voor andere onderliggende factoren die zowel de vruchtbaarheid als de algehele gezondheid beïnvloeden. Dit zou een kans kunnen bieden om gezondheidsproblemen vroegtijdig te detecteren, op het moment dat mannen hun zaadkwaliteit laten testen. “We moeten de relatie tussen zaadkwaliteit en de algemene gezondheid van mannen beter begrijpen”, benadrukt co-auteur Niels Jørgensen. “Deze studie suggereert echter dat we mannen met verminderde zaadkwaliteit kunnen identificeren die er gezond uitzien op het moment van de beoordeling, maar later in hun leven mogelijk een verhoogd risico hebben op bepaalde ziektes. Fertiliteitsevaluaties, die meestal op jonge leeftijd worden uitgevoerd, bieden dus een kans om op lange termijn gezondheidsrisico’s vroegtijdig te ontdekken en te verminderen.”
Beperkingen
Een voordeel van de studie is de grote omvang. Er zijn echter ook beperkingen, zoals het gebrek aan informatie over de gezondheidsgewoonten van de mannen. De gezondheidsbeoordeling vóór het nemen van de zaadmonsters was beperkt tot diagnoses uit het Nationale Patiëntenregister, en alleen voor mannen die monsters gaven vanaf 1987. Daarnaast was het niet mogelijk om onderscheid te maken tussen mannen die geen motiele zaadcellen hadden door een blokkade in hun geslachtsorganen en mannen die dit om andere redenen niet hadden.
Doorbraak
Ondanks dat, noemt de gerenommeerde emeritus professor John Aitken van de School of Environmental and Life Sciences aan de Universiteit van Newcastle, Australië, de studie in een commentaar een ‘doorbraak’-publicatie. Hij legt ook verschillende mogelijke mechanismen uit die de link tussen slechte zaadkwaliteit en een kortere levensduur zouden kunnen verklaren. Volgens hem zou dit verband bijvoorbeeld te maken kunnen hebben met genetische afwijkingen op de geslachtschromosomen (X of Y), een verzwakt immuunsysteem, andere gezondheidsproblemen, levensstijlfactoren en chemische verontreinigende stoffen die de telomerische integriteit kunnen beïnvloeden. “Gezien de complexiteit van deze factoren, kunnen we ons afvragen of ze afzonderlijk werken, of dat ze wijzen op een onderliggend pathologisch proces dat door al deze epidemiologische paden heen loopt”, schrijft hij.
Oxidatieve stress
Aitken vermoedt dat een proces genaamd oxidatieve stress wel eens een rol zou kunnen spelen. Dit is een onbalans tussen ‘vrije radicalen’ – moleculen die cellen kunnen beschadigen – en antioxidanten, die juist de schade van oxidatie tegengaan. Vrije radicalen kunnen de zaadkwaliteit beïnvloeden en staan ook in verband met het verouderingsproces. “Elke factor (genetisch, immunologisch, metabool, milieu- of levensstijl) die de algehele oxidatieve stress in het lichaam verhoogt, zou veranderingen in het zaadprofiel en sterftepatronen kunnen veroorzaken, zoals Priskorn et al. hebben waargenomen”, schrijft Aitken. “Bovendien zou een oorzaak die te maken heeft met oxidatieve stress ook de verbanden kunnen verklaren tussen zwangerschapscomplicaties (zoals zwangerschaps-vergiftiging, zwangerschapsdiabetes en zwangerschaps-hypertensie) en de sterfte van vrouwen later in het leven. Het idee van oxidatieve stress past ook bij de observatie dat vrouwen over het algemeen hogere antioxidantniveaus hebben dan mannen, net zoals hun telomeren meestal langer zijn. Misschien is het geheim voor zowel hoge vruchtbaarheid als gezond ouder worden het monitoren van oxidatieve stress en het zorgen voor een goede balans in het lichaam? Het klinkt misschien simpel, maar het biedt zeker veel stof tot nadenken.”
De onderzoekers houden het nog niet voor gezien. “In deze studie hebben we niet onderzocht of slechte zaadkwaliteit verband houdt met vroegtijdige sterfte door specifieke oorzaken, zoals kanker of hartziekten”, zeg Jørgensen. “Dit is iets wat we in de toekomst verder willen onderzoeken. We zullen ook andere groepen mannen bestuderen om belangrijke biomarkers te identificeren die ons kunnen helpen risicogroepen te onderscheiden. Dit is cruciaal voor het ontwikkelen van gerichte preventiestrategieën.”
