Een Amerikaanse studie werpt licht op een zorgwekkend patroon: mannen blijken ruim drie keer vaker te overlijden aan de gevolgen van traumatisch hersenletsel dan vrouwen.
In 2021 stierven in de Verenigde Staten dagelijks gemiddeld 190 mensen aan de gevolgen van traumatisch hersenletsel (TBI). Maar waarom zijn mannen zoveel kwetsbaarder? Alexis Peterson, hoofdauteur van de nieuwe studie die in het vakblad Brain Injury werd gepubliceerd, sprak hierover met Scientias.nl.
Leeftijd speelt grote rol
Volgens Peterson spelen meerdere factoren een rol. Zo lopen mannen bij ongelukken vaak ernstiger verwondingen op. Ook leeftijd is een belangrijke factor: waar vrouwen na de menopauze relatief goed herstellen van hoofdletsel, verslechtert bij mannen de prognose juist met het klimmen der jaren. “Een van de factoren zijn verschillen in de ernst van het letsel na de letselgebeurtenis”, zegt Peterson. “Het hogere sterftecijfer door TBI bij mannen na onopzettelijke valpartijen kan bijvoorbeeld verband houden met de omstandigheden van de val, zoals het feit dat meer mannen van hoogte vallen, bijvoorbeeld van ladders, waardoor de kans op matig tot ernstig letsel toeneemt.” Naast geslachtsverschillen onthulde de studie ook dat ouderen boven de 75 jaar het hoogste risico lopen, vooral door valpartijen.
Zelfdoding is grootste oorzaak
Wat veel mensen echter niet weten, is dat de meeste sterfgevallen door hersenletsel niet door ongelukkige valpartijen komen, maar door zelfdoding. Vanuit die invalshoek is het minder verrassend dat meer mannen overlijden aan TBI. Mannen plegen in de VS immers vier keer zo vaak zelfmoord als vrouwen. Ook in Nederland plegen mannen aanzienlijk vaker zelfmoord dan vrouwen. Volgens Peterson is het daarom belangrijk om mentale gezondheidszorg beter te integreren in de preventie van hersenletsel. “Mensen die geweld hebben meegemaakt, zoals kindermishandeling, pesten of seksueel geweld, lopen een hoger risico op zelfdoding,” legt ze uit. “Door screenings op geweld en letsel op te nemen in strategieën voor de preventie van hersenletsel, kan het aantal zelfdodingen als gevolg van deze gezondheidsproblemen mogelijk worden teruggedrongen.”
Tips om traumatisch hersenletsel te vermijden
Dat neemt niet weg dat sterfgevallen door valpartijen een belangrijke doodsoorzaak blijven. De wetenschapper geeft daarom enkele tips om het risico op een ongeluk te verkleinen. “Ouderen kunnen bijvoorbeeld zelf, of met hulp van familieleden, een valrisico-inspectie uitvoeren, hun valrisico bespreken met een arts en jaarlijks een oogonderzoek laten doen. Ook balansoefeningen en krachttraining kunnen helpen, evenals aanpassingen in huis om gevaarlijke situaties te voorkomen, zoals het verwijderen van struikelgevaar. Op klinisch en gemeenschapsniveau kan het herzien en aanpassen van medicatie helpen om complicaties na een hersenletsel te beperken”, aldus Peterson.
De onderzoeker benadrukt dat het belangrijk is om deze zorg af te stemmen op verschillende bevolkingsgroepen. Enkele zaken die wel algemeen toegepast kunnen worden, volgens Peterson: “draag altijd een veiligheidsgordel als je autorijdt of in een auto zit. Helmen verlagen de kans op TBI tijdens sport- en recreatieactiviteiten. Neem ook maatregelen om de kans op een val te voorkomen.”
Tot slot een klein lichtpuntje: bij kinderen en jongeren tot 17 jaar komt dodelijk hersenletsel relatief weinig voor. Zij waren in 2021 verantwoordelijk voor ongeveer vier procent van alle sterfgevallen door hersenletsel.
Verder onderzoek is nodig
De onderzoekers merken wel op dat de coronapandemie mogelijk invloed heeft gehad op het onderzoek. “Verkeerde classificatie of onvolledige documentatie van doodsoorzaken en ras- of etniciteitsgegevens kunnen de cijfers vertekenen,” waarschuwen de auteurs. Het National Center for Injury Prevention and Control werkt samen met andere instanties om deze problemen in toekomstige studies aan te pakken.
