De mannelijke kuikens spelen namelijk met gedrag dat ze later ook gebruiken om vrouwtjes te versieren en territorium af te bakenen. De bevinding geeft daarmee inzicht in de evolutionaire reden dat we spelen.
Ontzettend veel dieren spelen. Van mensen tot leeuwen en van apen tot vogels. Of het nu stoeien is, achter elkaar aanrennen of met voorwerpen in de weer gaan: we lijken lol te halen uit ogenschijnlijk nutteloos gedrag. Wetenschappers proberen daarom al tijden te achterhalen wat de precieze functie is van dit gespeel, maar zijn het daar nog niet over eens. Een van de meer belangrijke hypotheses is dat jonge dieren door te spelen in een veilige omgeving vaardigheden kunnen leren die belangrijk zijn voor later. Zoals jagen, vluchten of een partner versieren.
Over het algemeen wordt dit speelgedrag vooral gezien bij zoogdieren, maar ook verschillende soorten vissen, vogels en zelfs insecten houden van spelletjes (zie kader). En dus ook kippen. Dat zagen wetenschappers van de Linköping Universiteit toen ze onderzoek deden naar de kuikens van het kippenras Leghorn. En daar viel hen iets op: mannelijke en vrouwelijke kuikens verschillen duidelijk in hun speelgedrag.
Gedrag turven
De kuikens van de Leghorn werden samengebracht in bakken zaagsel met andere kuikens en plastic wormen. Vervolgens hielden de onderzoekers bij hoe vaak en hoe lang de kuiken bepaald speelgedrag vertoonde. Dat kon zijn locomotief spelen (dartelen, vleugelklappen), object spelen (achter objecten aan jagen, pikken) en sociaal spelen (sparren, springen). Het geslacht van de kuikens werd voorafgaand bepaald aan de hand van de vleugellengte.
Spelende hommels
Ook hommels lijken te kunnen spelen, lieten onderzoekers van de Queen Mary University of London eerder zien. De experimenten – die zo opgezet waren dat de hommels kralen konden verplaatsen zonder dat ze er voedsel voor kregen of daarmee hun overlevings- of paringskansen vergroten – wijzen er volgens de onderzoekers op dat de hommels echt aan het spelen waren. En het feit dat de hommels dat herhaaldelijk doen, wijst erop dat het ze toch op de één of andere manier goeddoet. In andere woorden: het spelen loont. Zo zouden de experimenten erop wijzen dat hommels iets ervaren wat lijkt op positieve ‘gevoelens’.
Mannen spelen langer door
De experimenten met Leghorn-kuikens lieten opmerkelijke verschillen zien tussen de geslachten. Mannelijke kuikens hielden zich aanzienlijk meer bezig met object spelen en sociaal spelen dan vrouwelijke kuikens. Bovendien piekte de frequentie van spelen bij mannetjes rond pas de 43 dagen, terwijl dit bij vrouwtjes al rond de 36 dagen was. Naarmate de kuikens ouder werden, nam de frequentie van spelen bij beide geslachten geleidelijk af.
Sekse-verschillen
De onderzoekers suggereren dat deze verschillen in speelgedrag tussen de seksen gerelateerd zijn aan de evolutionaire geschiedenis van de Leghorn en van de verschillende rollen die de mannetjes en vrouwtjes van deze soort spelen in het wild. De gedomesticeerde kippensoort is namelijk een afstammeling van de rode Junglefowl, een kippensoort die een sterk ‘seksueel dimorfisme’ vertoont. Dat houdt in dat de mannetjes en vrouwtjes van een soort er anders uitzien. Dimorfisme kan ook invloed hebben op verschillen in gedrag tussen de seksen. Zo hebben de mannetjes van de rode Junglefowl opvallendere kleuren en gedragen zij zich agressiever en waakzamer dan de vrouwtjes.
In lijn met de theorie dat spelen een vorm van leren is, zouden mannelijke kuikens dus mogelijk meer baat hebben bij spelletjes die te maken hebben met lichamelijke kracht en sociale interacties. Omdat zij later in hun leven zullen concurreren om territoria en partners. “Onze bevindingen tonen daarmee aan dat speelgedrag meer is dan simpelweg plezier”, aldus Per Jensen, professor aan de Linköping Universiteit. “Het kan een cruciale rol spelen in de voorbereiding van jonge dieren op de uitdagingen die ze later in hun leven zullen tegenkomen.”
