Er zijn veel meer homoseksuele dieren dan je denkt. Bij apen, flamingo’s, olifanten en zelfs koeien is het heel normaal. Nu hebben onderzoekers ook ontdekt dat mannetjesmakaken graag vrijen met andere mannetjes. Zo ontstaat er een hechte band, wat allerlei sociale voordelen heeft. Waarschijnlijk heeft het gedrag dan ook een evolutionaire basis.
Britse wetenschappers observeerden op een tropisch eiland in de Atlantische Oceaan drie jaar lang allerlei soorten sociaal gedrag van de resusapen. Daarbij viel vooral de seks tussen mannetjes op. Maar liefst 72 procent van de 236 heren bleek te vrijen met elkaar.
Aan de lopende band
Dat zou dus evolutionair voordeel hebben. “De meeste mannetjesmakaken in de kolonie zijn biseksueel. En dit gedrag blijkt deels erfelijk te zijn. Dit betekent dat er achter de seks met elkaar waarschijnlijk een evolutionaire betekenis schuilgaat. We zagen bijvoorbeeld dat mannetjes die vaak seksueel met elkaar bezig waren, elkaar ook vaker uit de brand hielpen bij opstootjes en gevechten met andere apen. Het lijkt erop dat dit een van de vele sociale voordelen is”, legt hoofdonderzoeker Jackson Clive uit. “Ons onderzoek toont dus aan dat seks met hetzelfde geslacht veel kan voorkomen in dierenpopulaties en kan evolueren.”
Erfelijke component
De onderzoekers bestudeerden 236 mannetjes binnen een kolonie van zo’n 1700 resusapen op het tropische eilandje Cayo Santiago voor de kust van het hoofdeiland van Puerto Rico. Naast alle observaties deden de onderzoekers ook genetisch onderzoek en hadden ze de beschikking over de stamboomgegevens van de mannetjes, terug te voeren tot het jaar 1956. Elke seksuele gebeurtenis van de 236 onderzochte mannetjesmakaken werd geturfd. Maar liefst 72 procent van de heren bleek dus aan homoseks te doen, terwijl slechts 46 procent minstens eenmaal seks had gehad met een vrouwtje.
Elkaar helpen bij conflict
Seks met hetzelfde geslacht is al bij duizenden verschillende diersoorten vastgesteld, van insecten tot pinguïns. Het is echter niet helemaal duidelijk waarom er zoveel homoseksueel gedrag plaatsvindt in het dierenrijk. Er zijn theorieën over het bepalen van dominantie of een soort rangorde in de groep. Ook zou het kunnen dat de mannetjes willen oefenen of dat de seks de spanning laat zakken na agressieve uitbarstingen. Een tekort aan vrouwtjes zou eveneens ten grondslag kunnen liggen aan de homoseksuele uitspattingen, maar er zijn weinig data om deze beweringen te staven.
De wetenschappers hebben veel van deze ideeën onderzocht en kwamen er uiteindelijk achter dat seks met hetzelfde geslacht het sterkst correleert met een onderlinge ‘coalitieband’, oftewel de mate waarin mannetjes elkaar helpen als er een conflict is. Op deze manier leidt de seks met elkaar tot een duidelijk voordeel in de groep.
Biseksuelen meer nageslacht
De mannetjes raken allesbehalve uitgeput van de homoseks. Ze blijken zich juist vaker voort te planten, mogelijk door de voordelen die de coalitiebanden met zich meebrengen. Het lag daarom voor de hand dat deze vorm van seks bij de mannetjesmakaken erfelijk is. En jawel, het gedrag blijkt voor 6,4 procent erfelijk bepaald.
Dit is de eerste keer dat er een genetische link is gevonden bij seks met hetzelfde geslacht door primaten als we de mens niet meerekenen. Dit percentage is ongeveer gelijk aan andere erfelijke gedragingen, zoals ‘grooming’ – elkaar schoonhouden op plaatsen waar het dier zelf niet bij kan – en sociaal-coöperatief gedrag.
Darwinistische paradox
Dit is een sterk tegenargument voor het idee dat homoseksuele voorkeuren ‘tegennatuurlijk en anti-evolutionair’ zouden zijn (de zogenaamde ‘Darwinistische paradox’). Het blijkt voor de sociale rangorde niet uit te maken of de mannetjes vaker de ander bespringen of worden besprongen. “Helaas geloven vandaag de dag vele mensen nog steeds dat homoseksualiteit ‘onnatuurlijk’ is. Sommige landen hanteren zelfs de doodstraf voor homoseksuele handelingen. Uit ons onderzoek blijkt eens te meer dat seks met hetzelfde geslacht wijdverspreid is onder niet-menselijke diersoorten”, legt onderzoeker professor Vincent Savolainen uit.
“Het is onze missie om deze seks wetenschappelijk te doorgronden, inclusief de mogelijke voordelen die het biedt voor de natuur en binnen dierenpopulaties. Bij de resusapen die wij hebben geobserveerd, heeft meer dan twee derde van de mannetjes homoseksueel gedrag laten zien. Dit versterkte de sociale banden in de primatengemeenschap zienderogen.”
