Insecten zijn een belangrijke schakel in bijna alle ecosystemen op aarde. Ze zijn onmisbaar voor plant en dier als bestuiver en bron van voedsel. Toch storten insectenpopulaties overal ter wereld in en worden ze veelal over het hoofd gezien door natuurbeheer.
We kunnen bedreigde insectensoorten best goed beschermen, zolang ze in natuurgebieden leven, maar uit nieuw onderzoek blijkt dat 76 procent van de bedreigde insectensoorten niet of weinig voorkomt in de vastgestelde beschermde gebieden. Zij lopen daardoor het risico om uit te sterven. En als dat gebeurt, heeft dat weer verstrekkende gevolgen voor allerlei planten, gewervelde dieren en uiteindelijk ook voor de mens.
Cruciaal als bestuiver en voedselbron
Insecten spelen overal ter wereld een cruciale rol. “Meer dan 80 procent van alle diersoorten zijn insecten. Ze zijn enorm belangrijk binnen de ecosystemen waarin ze functioneren. Zo maken ze geslachtelijke voortplanting mogelijk door bloemen te bestuiven en hebben ze een groot effect op de hoeveelheid planten en hoe die eruitzien, doordat ze zich voeden met plantaardig materiaal. Insecten zijn de belangrijkste voedselbron voor veel vogels en ze dragen meer energie over van plant op dier dan welk ander plantenetend organisme dan ook. Ongeveer 80 procent van de wilde planten is voor bestuiving afhankelijk van insecten en 60 procent van de vogels heeft insecten op het menu staan”, vertelt bioloog Shawan Chowdhury van het Duitse Centre for Integrative Biodiversity Research (iDiv) in gesprek met Scientias.nl.
“Het wordt hoog tijd dat we meer rekening gaan houden met insecten bij onze inspanningen om de natuur te beschermen en te behouden. Beleidsmakers overal ter wereld moeten meer denken aan insecten bij het beheren van natuurgebieden en het plannen van nieuwe natuurprojecten”, aldus de onderzoeker.
Waar zijn de insecten gebleven?
Er zijn veel gewervelde diersoorten die niet meer met uitsterven worden bedreigd, omdat ze beschermd worden in de natuurgebieden waarin ze leven. Er is veel onderzoek gedaan naar het wel en wee van deze dieren. Het is echter onbekend of insectensoorten ook baat hebben bij dit soort natuurbehoudprojecten. Om dit uit te zoeken, koppelden Chowdhury en zijn collega’s gegevens over de verspreiding van diersoorten aan de locaties van alle beschermde natuurgebieden wereldwijd. Ze ontdekten dat 76 procent van de insectensoorten op aarde erg weinig te vinden is in beschermde gebieden. Maar liefst 1876 soorten komen helemaal niet voor in deze natuurgebieden. Vooral in Noord-Amerika, Oost-Europa, grote delen van Azië en Australië is het probleem groot. Zelfs als insecten in beschermde gebieden leven, profiteren ze mogelijk niet van de voordelen van deze ‘bescherming’, volgens de bioloog.
Het team was onaangenaam verrast door de uitkomsten. “Van de naar schatting 5,5 miljoen insectensoorten wereldwijd konden we maar 89.151 soorten in ons onderzoek meenemen. Meer dan 80 procent van alle dieren zijn insecten, maar insecten vertegenwoordigen slechts 8 procent van de dieren op de Rode Lijst van beschermde soorten van de IUCN.”
Boer en reptiel vissen achter het net
Chowdhury waarschuwt: “Insecten zijn een belangrijke schakel in bijna alle ecosystemen op aarde. Als bepaalde insectensoorten verdwijnen, dan zorgt dit voor heftige verstoringen in ecosystemen wereldwijd. Als de insectenstand achteruitgaat, dan daalt bijvoorbeeld de gewasopbrengst van boeren, omdat er minder bloemen bestoven worden. Insecten worden niet alleen door vogels, maar ook door amfibieën en reptielen gegeten. Als er niet genoeg insecten zijn, zullen veel andere diersoorten ook verdwijnen omdat er te weinig voedsel voor hen overblijft.”
Tijd voor actie
Zijn team pleit dan ook voor actie. “Er kan van alles gedaan worden om bedreigde insectensoorten te redden en daar hebben we de hulp van allerlei verschillende mensen voor nodig. De burgerwetenschap kan een enorme impact hebben door data te verzamelen over de verspreiding van insecten. Daarnaast moeten wetenschappers en beleidsmakers meer inzet tonen, op zoek gaan naar locaties die belangrijk zijn voor het behoud van insecten, en in actie komen om de toekomst van deze prachtige en nuttige dieren veilig te stellen”, besluit Chowdhury.
