Chimpansees kunnen veel wat mensen ook kunnen, maar de Engelse taal waren ze tot nu toe niet machtig. Des te wonderlijker is het dat er nu oude video’s zijn opgedoken waarin we de chimps toch echt wat woordjes horen zeggen.
De afgelopen decennia hebben wetenschappers zich vaak afgevraagd waarom mensen de enige primaten zijn die spraak hebben ontwikkeld. Mensapen kunnen weliswaar met elkaar communiceren door bepaalde geluiden uit te stoten, maar gesproken taal kun je dat toch echt niet noemen. Nu heeft een team van spraakspecialisten en psychologen uit Zweden, het VK en Zwitserland oude video’s opnieuw bestudeerd en ontdekt dat zeker drie chimpansees een paar woordjes kunnen uitspreken. Onder bepaalde omstandigheden lijken ze dus wel degelijk in staat om iets van menselijke taal te leren.
Mama en papa
Het voedt het debat tussen biologen. Sommigen denken dat mensapen niet kunnen praten door de vorm van hun keel. Anderen menen dat het komt door verschillen in de hersenen. En weer anderen geloven dat sommige mensapen, zoals chimpansees, wel bestaande woorden kunnen uitspreken, zij het op een heel basaal niveau.
Die laatste groep lijkt gelijk te krijgen. De onderzoekers van deze nieuwe studie komen met een paar opmerkelijke video’s van een koppel dat een jonge chimpansee adopteerde en enkele jaren in huis hield. In die tijd probeerden ze het dier eenvoudige woorden te leren, zoals mama, papa en beker. Hun werk werd altijd terzijde geschoven als onethisch, omdat de chimpansee bij zijn biologische moeder was weggehaald.
Beetje vreemde uitspraak
Nu vroegen de onderzoekers zich echter af of deze resultaten steeds zijn verworpen zonder nieuwe pogingen te doen om een chimpansee woordjes te leren. Daarom gingen ze op zoek naar meer materiaal van de training van de mensapen. Ze vonden drie video’s die allemaal aantonen dat de dieren in staat zijn om menselijke woorden te leren en uit te spreken. Zo is er de video van het koppel waarin de chimpansee minstens drie keer het woord papa en één keer het woord beker uitspreekt. In weer een ander filmpje zei een chimpansee genaamd Johnny het woord mama. En op beelden uit Italië is te zien hoe een chimp eveneens het woord mama zegt.
De onderzoekers merken op – net als je zelf kunt horen – dat de uitspraak van de chimpansees anders is dan die van mensen, maar ze beschrijven de spraak wel als “in feite woord-achtig”. De bevindingen maken volgens hen duidelijk dat mensapen toch echt woordjes kunnen leren.
Vorige week schreven we al hoe de gebaren van chimpansees op de onze lijken. Net als mensen zijn de dieren snelle communicators. Hun timing blijkt ongeveer hetzelfde. Dat wil zeggen dat chimpansees min of meer op hetzelfde moment van beurt wisselen om de ander aan ‘het woord’ te laten. En zelfs de subtiele verschillen in timing tussen verschillende groepen chimpansees hebben overeenkomsten met mensen: ook bij ons verschilt het per cultuur hoe snel mensen op elkaar reageren. “Menselijke gesprekken delen hun evolutionaire geschiedenis met andere soorten. Dit type communicatie is niet uniek voor mensen, maar blijkt wijdverspreid onder sociale dieren”, aldus de onderzoekers over de gebarentaal.
