Luchtvervuiling veroorzaakt door planten maakt het in de toekomst een stuk lastiger om adem te halen

Naarmate de temperatuur stijgt, neemt ook de luchtvervuiling veroorzaakt door planten toe. En dat gaat de luchtkwaliteit serieus beïnvloeden, zo waarschuwen onderzoekers.

Bij luchtvervuiling denk je misschien aan boosdoeners als de industrie of brandstofauto’s. Maar ook planten dragen hun steentje bij, door chemicaliën uit te stoten die ‘biogene vluchtige organische stoffen’ worden genoemd. “De geur van een pasgemaaid grasveld of de zoetheid van een rijpe aardbei: dat zijn biogene vluchtige organische stoffen,” aldus onderzoeker James Gomez. “En planten stoten ze constant uit.”

Gezondheidsproblemen
De stoffen zijn op zichzelf niet schadelijk, maar zodra ze reageren met zuurstof, brengen ze organische aerosolen voort. En die kunnen wel tot gezondheidsproblemen leiden. Zo worden ze onder meer in verband gebracht met hartziekte, longkanker en astma onder kinderen.

Toename
En de uitstoot van die biogene vluchtige organische stoffen lijkt gedoemd te zijn, een vlucht te nemen. Planten vergroten hun uitstoot namelijk als de CO2-concentratie toeneemt en als de temperatuur stijgt. En beiden staan door de antropogene klimaatverandering op de agenda.

Planten en stof
Maar in hoeverre gaat dat de luchtkwaliteit beïnvloeden? Daar hebben onderzoekers zich nu over gebogen. En hun bevindingen zijn terug te lezen in het blad Communications Earth & Environment. Voor de studie keken ze overigens niet alleen naar luchtvervuiling veroorzaakt door planten, maar ook naar een ander natuurlijk fenomeen dat van invloed is op de luchtkwaliteit, namelijk stofstormen in de Sahara. Ook die nemen naar verwachting de komende jaren toe. “Onze modellen voorspellen dat een toename van wind ertoe leidt dat er grotere hoeveelheden stof in de atmosfeer worden getild,” aldus onderzoeker Robert Allen.

Fijnstof
Zowel de biogene vluchtige organische stoffen als het stof dat vanuit de Sahara over grote delen van de aarde waait, kunnen gerekend worden tot fijnstof (met een diameter van 2,5 micrometer of minder, oftewel PM2.5). En het onderzoek van Allen en collega’s onthult dat dergelijk fijnstof afkomstig van natuurlijke bronnen net zo sterk toeneemt als de atmosferische CO2-concentratie. “Hoe meer CO2 we in de atmosfeer brengen, hoe meer PM2.5 er in de atmosfeer wordt gebracht,” aldus Gomez. Heel concreet betekent het dat als we zodanig veel CO2 in de atmosfeer brengen dat het klimaat 2 graden Celsius opwarmt, de hoeveelheid PM2.5 met 7 procent toeneemt. En bij een temperatuurstijging van 4 graden – waar we zonder snel en hard ingrijpen zomaar in het jaar 2100 al op uit kunnen komen – voorspellen de onderzoekers zelfs een toename van PM2.5 van 14 procent.

Alleen natuurlijke bronnen
Even voor alle duidelijkheid: die toename betreft enkel de uitstoot van natuurlijke bronnen, zoals planten en stofstormen. In de studie wordt namelijk niet gekeken naar de gelijktijdig oplopende en door mensen veroorzaakte luchtvervuiling, die reeds onderwerp is geweest van tal van eerdere onderzoeken. “We kijken niet naar de menselijke uitstoot van luchtvervuilende stoffen, omdat wij kunnen veranderen wat we uitstoten,” licht Gomez toe. “We kunnen bijvoorbeeld elektrisch gaan rijden. Maar dat verandert de luchtvervuiling veroorzaakt door planten of stof mogelijk niet.” De enige manier om die uitstoot te beperken, is door onze CO2-uistoot te beperken. “Hoe meer we (die, red.) reduceren, hoe beter de luchtkwaliteit wordt.”

Houd je grasveld in leven
Wie een door planten veroorzaakte vervuiling van de lucht een beetje een angstaanjagend beeld vindt, krijgt misschien de neiging zijn voor- en achtertuin toch maar vol te gooien met tegels. Niet doen, zo stellen de onderzoekers. Want hoewel deze studie planten misschien een beetje in een kwaad daglicht lijkt te stellen, erkennen de wetenschappers dat we ze heel hard nodig hebben. Ook in de strijd tegen klimaatverandering. Planten nemen namelijk CO2 op en verminderen zo de CO2-concentratie in de atmosfeer. Het probleem is echter dat wij zoveel CO2 in de atmosfeer brengen dat planten daar niet tegenop kunnen en de CO2-concentratie toch stijgt. Maar die stijging zou dus nog veel groter zijn als we geen planten zouden hebben. Daarnaast is het ook niet zo dat een bordertje of gazon op zichzelf een groot nadelig effect heeft op de luchtkwaliteit en daarmee ook op onze gezondheid. “Jouw grasveld bijvoorbeeld produceert niet genoeg biogene vluchtige organische stoffen om je ziek te maken,” benadrukt Gomez. “Het is de grootschalige toename in CO2 die eraan bijdraagt dat de biosfeer meer biogene vluchtige organische stoffen – en dus ook meer organische aerosolen -voortbrengt.”

En we stevenen naar verwachting dus af op een behoorlijke toename van die organische aerosolen. Een toename die mogelijk nog veel groter is dan onderzoekers ons nu voorspiegelen. Want, zo stelt Gomez, de voorspellingen die in het nieuwe onderzoek zijn gedaan, zijn mogelijk zelfs een beetje conservatief. “We hebben bijvoorbeeld tevens door klimaatverandering ingegeven veranderingen in de uitstoot van natuurbranden niet meegenomen.” En hoewel het terugdringen van onze uitstoot – en daarmee het beperken van de CO2-concentratie in de atmosfeer – soelaas kan bieden, moet er wel heel krachtig worden ingegrepen, willen we de positieve effecten daarvan terugzien op toekomstige luchtkwaliteit. Gomez lijkt daar weinig optimistisch over. “Zorg ervoor dat je in de toekomst de beschikking hebt over een luchtreiniger.”

Bronmateriaal

"Breathing is going to get tougher" - University of California, Riverside
Afbeelding bovenaan dit artikel: Agnieszka Palmowska from Pexels (via Canva Pro)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd