Ook kortdurende blootstelling aan deeltjesvervuiling vermindert je vermogen om je te concentreren, waardoor zelfs de meest alledaagse taken ineens een stuk lastiger worden.
Luchtvervuiling is wereldwijd een groot probleem. Vooral in stedelijke gebieden is luchtvervuiling een voortdurende zorg, waar de concentraties van schadelijke stoffen zoals fijnstof (PM2.5) vaak ver boven de aanbevolen grenzen liggen. En dat heeft niet alleen gevolgen voor de menselijke gezondheid. Het vertroebelt namelijk ook je geest, waardoor zelfs de simpelste dagelijkse taken ineens uitdagend worden, zo blijkt uit een nieuwe studie.
Luchtvervuiling is wereldwijd de grootste milieu-risicofactor voor de menselijke gezondheid en draagt bij aan vroegtijdige sterfte. De schadelijke effecten van slechte luchtkwaliteit op het hart- en longstelsel zijn goed bekend, en er zijn ook steeds meer aanwijzingen dat vervuiling in verband wordt gebracht met neurodegeneratieve ziekten zoals multiple sclerose, de ziekte van Alzheimer en Parkinson. PM2.5 is de luchtvervuiler die het grootste risico vormt voor de menselijke gezondheid, verantwoordelijk voor zo’n 4,2 miljoen sterfgevallen in 2015 alleen al. De Wereldgezondheidsorganisatie raadt aan dat de limieten voor luchtvervuiling per dag en per jaar onder respectievelijk 15 μg m‑3 en 5 μg m‑3 blijven.
Onderzoekers lieten de deelnemers aan de studie zowel hoge niveaus van luchtvervuiling ervaren – via kaarsenrook – als schone lucht. Vervolgens testten ze hun cognitieve vermogens vóór en vier uur na de blootstelling. Het team beoordeelde onder andere het werkgeheugen, selectieve aandacht, emotieherkenning, psychomotorische snelheid en volgehouden aandacht.
Negatieve invloed
Uit de bevindingen blijkt dat luchtvervuiling een opvallend negatieve invloed heeft op onze cognitieve functies, vooral selectieve aandacht en emotieherkenning. Zelfs een korte blootstelling aan hoge concentraties PM blijken het vermogen van een persoon om zich te concentreren, afleidingen te negeren en zich sociaal gepast te gedragen, te verminderen. De experts vermoeden dat ontstekingen door vervuiling hiervoor verantwoordelijk zijn. “Onze studie levert overtuigend bewijs dat zelfs korte blootstelling aan deeltjesvervuiling directe negatieve effecten kan hebben op hersenfuncties die cruciaal zijn voor dagelijkse taken, zoals het doen van de wekelijkse boodschappen”, aldus co-auteur Thomas Faherty van de Universiteit van Birmingham.
Cognitieve functies
Cognitieve functies omvatten allerlei mentale processen die essentieel zijn voor de dagelijkse gang van zaken. Selectieve aandacht speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol in besluitvorming en doelgericht gedrag, zoals het prioriteren van items op je boodschappenlijst in de supermarkt, terwijl je andere producten negeert en impulsaankopen vermijdt. Sociaal-emotionele cognitie – het vermogen om emoties in jezelf en anderen te herkennen en te begrijpen – speelt een belangrijke rol in het sturen van sociaal gepast gedrag. En het werkgeheugen is als een tijdelijke werkruimte waar je informatie vasthoudt en bewerkt, en is essentieel voor taken die gelijktijdige verwerking en opslag vereisen, zoals het plannen van je agenda of het tegelijkertijd voeren van meerdere gesprekken. Hoewel dit aparte cognitieve vaardigheden zijn, werken ze samen om het succesvol afronden van taken mogelijk te maken.
Werkgeheugen
De onderzoekers merken echter op dat, hoewel luchtvervuiling wel invloed had op selectieve aandacht en emotieherkenning, het werkgeheugen niet werd aangetast. Dit wijst erop dat sommige hersenfuncties beter bestand zijn tegen kortdurende blootstelling aan vervuiling dan andere.
Verminderde productiviteit
De bevindingen zijn volgens de onderzoekers best zorgelijk. “Slechte luchtkwaliteit belemmert niet alleen intellectuele ontwikkeling, maar ook de productiviteit van werknemers, wat grote gevolgen heeft voor de samenleving en economie in een wereld die draait om cognitieve prestaties”, zegt onderzoeker Francis Pope. “Verminderde productiviteit heeft invloed op de economische groei, wat de dringende noodzaak voor strengere luchtkwaliteitsregels en volksgezondheidsmaatregelen onderstreept om de schadelijke effecten van vervuiling op de hersengezondheid aan te pakken, vooral in sterk vervuilde steden.”
Al met al onderstreept de studie de schadelijke impact van luchtvervuiling op de cognitieve functies die we dagelijks nodig hebben. Bovendien benadrukken de bevindingen hoe belangrijk het is om verder onderzoek te doen naar de manieren waarop luchtvervuiling cognitieve functies beïnvloedt en om de langetermijneffecten, vooral bij kwetsbare groepen zoals kinderen en ouderen, te verkennen. “Het is cruciaal om de effecten van luchtvervuiling op de hersenen beter te begrijpen en de impact van verschillende vervuilingsbronnen op de hersengezondheid van kwetsbare ouderen nader te onderzoeken”, besluit co-auteur Gordon McFiggans.
