Je zou denken dat luchtvervuiling vooral schadelijk is voor de longen, maar de gevolgen zijn veel breder. Uit een nieuwe studie blijkt dat smerige lucht de kans op autisme bij kinderen aanzienlijk verhoogt.
Schadelijke deeltjes in de lucht, zoals fijnstof en vooral stikstofoxiden, kunnen een negatieve invloed hebben op de hersenontwikkeling van kleine kinderen. “Verschillende soorten neurologische aandoeningen, waaronder autismespectrumstoornis (ASS), hangen met deze milieufactoren samen”, legt hoofdonderzoeker professor Haitham Amal van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem uit. “Het tijdstip van blootstelling is cruciaal. Vooral tijdens de prenatale ontwikkeling en de vroege kinderjaren, als essentiële neuro-ontwikkelingsprocessen plaatsvinden, is luchtvervuiling schadelijk.”
Stikstofmonoxide
Amal was de eerste die ontdekte dat stikstofmonoxide (NO) een centrale rol speelt bij autisme, en ook bij dementie. Hij combineerde daarvoor de proteomica – de studie van eiwitten – met systeembiologie om tot belangrijke nieuwe inzichten te komen in de relatie tussen autisme en de ziekte van Alzheimer. Daarbij kwam hij bepaalde gedeelde moleculaire mechanismen op het spoor, die de behandeling van beide aandoeningen mogelijk totaal gaan veranderen.
Een zorgwekkende ontdekking is dat microscopisch kleine deeltjes, zoals PM2.5 (gevaarlijke fijnstofdeeltjes van maximaal 2,5 micrometer doorsnee) en stikstofoxiden, de placenta binnendringen en een negatieve invloed kunnen hebben op de hersenontwikkeling van de foetus. Dit roept belangrijke vragen op, bijvoorbeeld: hoe kunnen we zwangere vrouwen en hun ongeboren kind in sterk vervuilde gebieden beter beschermen?
NO speelt belangrijke rol
Professor Amal merkt op: “De studie laat zien dat mensen met een genetische aanleg voor ASS mogelijk gevoeliger zijn voor de schadelijke effecten van luchtvervuiling. Deze wisselwerking tussen genetische en omgevingsfactoren geeft ons nieuwe mogelijkheden om de complexe oorzaken van ASS beter te begrijpen. Mijn onderzoeksteam heeft aangetoond dat stikstofoxide een belangrijke rol speelt bij autisme.”
Amals team heeft een aantal veelbelovende mogelijkheden voor het ontwikkelen van biomarkers op een rijtje gezet. De hoop is dat deze in de nabije toekomst gebruikt kunnen worden om mensen met een verhoogd risico te identificeren. Dit is een belangrijke stap voorwaarts, aangezien nu naar schatting 1 tot 1,5 procent van de wereldbevolking autisme heeft, en het aantal diagnoses groeit.
Verstedelijking
Amal heeft zich tot doel gesteld om beleidsmakers te bewegen tot nieuwe, strengere maatregelen. Hoe kunnen steden hun infrastructuur aanpassen om kwetsbare bevolkingsgroepen beter te beschermen? En wat kan de monitoring van luchtkwaliteit betekenen in de prenatale zorg? Met de toenemende verstedelijking in grote delen van de wereld worden deze vragen alleen maar urgenter.
De onderzoeksgroep benadrukt het belang van uitgebreide studies die de gecombineerde effecten van meerdere verontreinigende stoffen in kaart brengen tijdens de verschillende ontwikkelingsfasen van het kind. Als we meer inzicht krijgen in deze interacties, dan wordt de kans op het ontwikkelen van een effectieve preventiestrategie ook een stuk groter. Want het mooiste zou natuurlijk zijn als jonge kinderen en zwangere vrouwen veel minder worden blootgesteld aan luchtvervuiling en het risico op autisme zo een stuk kleiner wordt.
