In 100 jaar tijd is er een hoop veranderd in de Alpen, zo blijkt uit nieuwe luchtfoto’s van de Mont Blanc.
De majestueuze Mont Blanc is getooid met gletsjers. Ooit waren het behoorlijk indrukwekkende ijsmassa’s, maar door de opwarming van de aarde trekken ze zich in rap tempo terug; ze worden korter en dunner. Dat is natuurlijk niet nieuw; talloze wetenschappers hebben dat al op allerhande manieren aangetoond. Maar waar veel van die onderzoeken misschien het ene oor in en het andere oor weer uitgaan, blijven nieuwe luchtfoto’s van de Mont Blanc wel even hangen. Op de schrijnende foto’s kun je met eigen ogen zien wat de machtige gletsjers in de Alpen in de afgelopen 100 jaar overkomen is. En het is niet fraai.
Mittelholzer
De nieuwe luchtfoto’s zijn gemaakt door onderzoeker Kieran Baxter en collega’s en ontlenen hun impact aan het feit dat de Zwitserse piloot en fotograaf Walter Mittelholzer hetzelfde gebied exact 100 jaar geleden ook vanuit de lucht vastlegde. Door de beelden naast elkaar te leggen, wordt pijnlijk duidelijk dat de Alpen voorgoed veranderd zijn.
Bij het maken van de nieuwe luchtfoto’s gingen Baxter en collega’s niet over één nacht ijs. Ze wilden zich ervan verzekeren dat de foto’s vanaf precies dezelfde locatie werden gemaakt als de foto’s van Mittelholzer. Maar dat is nog niet gemakkelijk, zo legt Baxter uit. Zo weten we bijvoorbeeld niet welke lens Mittelholzer gebruikte. “Wat we wel weten is de 3D-positie van de bergpieken en andere kenmerken in het alpiene landschap. We kunnen die gebruiken als ‘ankerpunten’, die we vervolgens invoeren in software die kan berekenen waar vandaan de foto’s zijn gemaakt. De resulterende hoogte- en breedtegraad en hoogte kunnen dan in een GPS-apparaat worden ingevoerd dat de piloot en fotograaf naar de locatie kan loodsen.”
Identieke locatie, maar toch radicaal anders
Baxter en collega’s berekenden voor drie door Mittelholzer gemaakte foto’s van het alpiene landschap waar ze precies waren gemaakt. Vervolgens vlogen ze naar die locatie om – hangend vanuit een helikopter op zo’n 4700 meter hoogte – hetzelfde gebied te fotograferen. De resulterende foto’s zijn echter allesbehalve identiek aan de beelden die Mittelholzer 100 jaar eerder maakte. De bergen zijn niet veranderd. Maar hun ijsbedekking wel. “Het was verrassend om te zien hoeveel gesteente er – zelfs in hoger gelegen gebieden, boven de Bossonsgletsjer bijvoorbeeld, niet ver onder de top van de Mont Blanc – bloot is komen te liggen,” zo vertelt Baxter aan Scientias.nl. “Wat verder altijd opvalt, is de enorme afname in volume. Met name als je kijkt naar Mer de Glace. Hier heeft de gletsjer zich niet alleen enorm teruggetrokken, maar is deze ook meer dan 100 meter dunner geworden.”
Zichtbare verandering
We vroegen Baxter waarom hij de behoefte voelde om in de schoenen van Mittelholzer te stappen en 100 jaar later vanaf exact dezelfde plek deze drie gletsjers te fotograferen. “We weten – zonder enige twijfel – dat gletsjers wereldwijd smelten door toedoen van een door mensen veroorzaakte opwarming. Het visualiseren van die wereldwijde opwarming is lastig, omdat sommige effecten ervan niet direct zichtbaar zijn, terwijl andere effecten weer op zo’n grote schaal plaatsvinden dat het lastig is om je er een voorstelling van te maken. Kaarten, grafieken en data zijn belangrijke manieren om bewijzen voor klimaatverandering te presenteren, maar die bewijzen zijn ook direct zichtbaar in onze landschappen. Het doel van dit onderzoek was het zichtbaar maken van die veranderingen in het landschap.”
En dat is gelukt. De foto’s bepalen ons bij de enorme impact die we op onze planeet hebben. En zetten mensen hopelijk aan tot verandering. “Als we zo afhankelijk blijven van fossiele brandstoffen, zal er over nog eens 100 jaar weinig meer over zijn om te fotograferen.”
