Liftoff! De Europese satelliet CHEOPS kiest het luchtruim

De spannende missie die de geheimen van reeds ontdekte exoplaneten gaat ontrafelen is begonnen.

Vanuit de ruimtehaven Kourou in Frans-Guyana werd vandaag de veelbelovende CHEOPS-satelliet gelanceerd. Signalen van de sonde ontvangen door het controlecentrum bevestigen dat de lancering volgens het boekje is verlopen. Hiermee is het avontuur van CHEOPS officieel gestart.

Exoplaneten
Hoewel wetenschappers al lang speculeerden over het bestaan van exoplaneten, werd de eerste pas in 1995 ontdekt. Het ging om exoplaneet 51 Pegasi b die om een andere ster dan onze zon cirkelt op ongeveer 50 lichtjaar afstand van onze aarde. Een enorme doorbraak, waarvoor de ontdekkers in 2019 de Nobelprijs in de wacht sleepten. De vondst van 51 Pegasi b markeerde de start van een nieuw tijdperk waarin steeds meer astronomen zich gingen bezighouden met exoplaneten. Sindsdien werd dan ook de ene na de andere ontdekt. Ondertussen staat de teller al op zeker 4000 exoplaneten, voornamelijk te danken aan de knappe prestaties van planetenjager Kepler. We weten nu dat het universum een heel uitgebreid assortiment aan exoplaneten herbergt, uiteenlopend van gasachtige werelden groter dan Jupiter, tot kleinere, rotsachtige planeten. “CHEOPS zal de wetenschap echter naar een heel nieuw niveau tillen,” aldus Günther Hasinger van ESA.

CHEOPS
Inderdaad, want het is nu aan CHEOPS de taak om meer over deze mysterieuze werelden te weten te komen. De satelliet zal dus niet zelf gaan zoeken naar exoplaneten, maar gaat in plaats daarvan een vervolg geven aan onderzoek naar reeds ontdekte planeten. De detectie van een exoplaneet is namelijk nog maar het begin. Wat Kepler – en andere planetenjagers zoals de recent gelanceerde TESS – ons vertellen, is waar de exoplaneten zich bevinden, hoelang ze erover doen om een rondje rond hun ster te voltooien en hoe groot ze ongeveer zijn. Maar daar blijft het vaak wel bij. Er zijn andere, gespecialiseerde instrumenten nodig om de geheimen van deze exoplaneten te achterhalen. Waar zijn ze uit opgebouwd? Hebben ze een atmosfeer? Zijn ze leefbaar? Het zijn zomaar enkele vragen waar astronomen in de nabije toekomst een antwoord op hopen te vinden. En ESA’s CHEOPS kan daarbij helpen.

Artistieke impressie van het grote scala aan exoplaneten in ons universum. CHEOPS zal al deze verschillende exoplaneten onder de loep nemen om meer informatie over deze verre werelden te verzamelen. Afbeelding: ESA

Karakteristieken
“Na de ontdekking van duizenden planeten kan de zoektocht zich nu richten op de karakteristieken,” vertelt Hasinger. “Hierbij zullen de fysische en chemische eigenschappen van veel exoplaneten worden onderzocht en willen we te weten komen waar ze van zijn gemaakt en hoe ze zijn gevormd.” CHEOPS gaat zich hierbij met name richten op planeten met afmetingen variërend tussen die van de aarde en Neptunus. Met andere woorden: planeten met een diameter van ongeveer 10.000 tot 50.000 kilometer. De onderzoekers gaan hiervoor gebruik maken van de zogenaamde transit-methode. Metingen van de lichtcurve kunnen vervolgens gebruikt worden om de grootte van de planeet die voor de ster langs passeert te bepalen. Deze gegevens, samen met andere informatie over de massa’s van de planeten verkregen dankzij eerdere observatietechnieken, stellen wetenschappers in staat om hun dichtheid te bepalen; één van de belangrijkste criteria voor het karakteriseren van een onbekende planeet. Dit biedt namelijk belangrijke aanwijzingen over de samenstelling en structuur, of het voornamelijk uit gesteente bestaat, een vaste binnenkern heeft, voornamelijk uitgestrekte oceanen kent, of misschien alleen gas herbergt. Ook kan CHEOPS meer details over de atmosfeer onthullen, waaronder of een exoplaneet misschien beschikt over een dik pak wolken en zelfs waar dit wolkendek mogelijk uit bestaat.

We hoeven niet langer te wachten, want deze enerverende missie van CHEOPS is nu gestart. “We zijn erg verheugd om de satelliet de ruimte in te kunnen schieten,” zegt onderzoeker bij ESA Kate Isaak. “Er zijn zoveel interessante exoplaneten, maar we weten er nog niet veel van. CHEOPS zal ons helpen de mysteries van deze fascinerende werelden te onthullen en ons een stap dichterbij het antwoord brengen op één van de meest diepgaande vragen van de mensheid: zijn we alleen in het universum?”

Alles weten…
…over deze interessante missie van CHEOPS? Lees dan hier het achtergrondverhaal over de Europese satelliet dat onlangs op Scientias.nl verscheen.

Bronmateriaal

"Liftoff for Cheops, ESA’s exoplanet mission" - ESA

Afbeelding bovenaan dit artikel: ESA

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd