Bij een TIA is een slagader in de hersenen korte tijd verstopt door een bloedstolsel. Bij zo’n ‘mini-beroerte’ verdwijnen de symptomen meestal binnen 24 uur, maar nu blijkt uit Deens onderzoek dat de gezondheidsproblemen hardnekkiger zijn dan gedacht.
Een TIA is kort maar hevig: een scheve mond, onduidelijk spreken en verlamming aan een arm of been zijn typische symptomen van een zogenoemde Transient Ischemic Attack. Maar al snel voelt de patiënt zich weer als vanouds. Toch is dit volgens Boris Modrau van het Aalborg Universiteitsziekenhuis in Denemarken slechts de halve waarheid. “Sommige patiënten rapporteren weken tot maanden na hun TIA nog allerlei problemen met hun gezondheid, zoals verminderde concentratie, somberheid, angst en vooral vermoeidheid. Ons onderzoek toont aan dat die vermoeidheid bij meer dan de helft van de mensen zelfs na een jaar nog aanwezig is.”
Symptomen verdwenen, maar de moeheid bleef
In de studie, die in vakblad Neurology verscheen, zijn 354 mensen in de gaten gehouden na hun TIA. De groep met een gemiddelde leeftijd van 70 jaar is in de twaalf maanden na de mini-beroerte meerdere keren ondervraagd over hun vermoeidheidsklachten. De onderzoekers gebruikten een speciale vragenlijst die vijf vormen van vermoeidheid meet: algemene moeheid, fysieke uitputting, verminderde activiteit, gebrek aan motivatie en mentale vermoeidheid. Hoe hoger de score, hoe groter de gevoelens van algemene vermoeidheid. Direct na hun TIA scoorden deelnemers gemiddeld 12,3 punten. Een jaar later stond de teller op 11,1 – nauwelijks verschil dus.
Opvallend is dat 61 procent van de deelnemers twee weken na de TIA nog boven de drempel voor klinisch significante vermoeidheid scoorde. Ook drie, zes en twaalf maanden later was dat percentage nog erg hoog, namelijk rond de 54 procent. De oorzaak hiervan is onduidelijk. Een hersenscan gaf geen uitsluitsel over het ontstaan van de vermoeidheid. Bij sommige mensen was een stolsel te zien op de scan, maar dit kwam even vaak voor bij mensen met langdurige vermoeidheid als bij mensen zonder klachten. Fysieke schade in de hersenen lijkt dus niet de directe aanleiding te zijn voor de gezondheidsproblemen.
Vroege herkenning
Wat wél een verschil maakte: mensen met een voorgeschiedenis van depressie of angststoornissen hadden twee keer zo vaak last van langdurige vermoeidheid. Dit wijst erop dat psychische factoren een rol spelen in het herstelproces. Volgens Modrau is het erg belangrijk dat zorgverleners alert zijn op vermoeidheidsklachten na een TIA. “Als mensen binnen twee weken na hun ontslag uit het ziekenhuis aangeven dat ze erg moe zijn, is de kans groot dat die moeheid aanhoudt”, zegt hij. “Door dit vroeg te signaleren, kunnen we gerichter ondersteuning bieden en werken aan verlichting van de klachten.” Het team pleit voor meer vervolgonderzoek, vooral naar het nut van psychologische ondersteuning en revalidatie bij aanhoudende vermoeidheid.
Onzichtbare klacht
Vermoeidheid na een TIA is een ‘onzichtbare klacht’. Aan de buitenkant lijkt iemand hersteld, maar van binnen is er nog een lange weg te gaan. Dat maakt het voor patiënten lastig, omdat hun omgeving vaak niet begrijpt waarom ze zich nog zo uitgeput voelen. De onderzoekers waarschuwen ook voor een mogelijke blinde vlek in hun eigen werk: sommige deelnemers kregen hulp van mantelzorgers bij het invullen van de vragenlijsten. Dit zou de resultaten iets kunnen vertekenen, al denken ze niet dat het grote invloed heeft gehad op de onderzoeksresultaten.
Een TIA mag dan kort duren, de nasleep kan ellendig lang zijn. Chronische vermoeidheid en neerslachtigheid zijn veelvoorkomende en vaak onderschatte klachten. De boodschap van dit Deense onderzoek is duidelijk: houd een oogje in het zeil bij mensen die een TIA hebben gehad, ook nadat de acute, zichtbare symptomen zijn verdwenen.
