Langdurige blootstelling aan MRI-scanner heeft gevolgen voor de gezondheid

De magnetische velden kunnen op lange termijn invloed hebben op het gehoor, bloeddruk en slaap.

Bij een MRI-scan wordt er een foto gemaakt van het lichaam zodat de arts je binnenkant goed kan bekijken. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van een sterke elektromagnetische straling. Bij patiënten wegen de voordelen van een MRI-scan op tegen de mogelijke consequenties van de elektromagnetische velden. Daarnaast zijn de magneetvelden niet-ioniserend en daardoor minder schadelijk. Maar wat als je langdurig met MR-apparaten werkt?

Gezondheidseffecten
Mensen die MRI-apparaten ontwikkelen en bouwen worden doorgaans veel langer aan de statische magnetische velden blootgesteld. En uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt nu dat hier toch wat consequenties aan verbonden zitten. Zo blijken deze technici een verhoogde kans te hebben op een hoge bloeddruk, ongevallen tijdens woon-werkverkeer en een verminderde slaap. Ook het gehoor kan worden aangetast door het lawaai dat de MRI-scanners maken. “De kans op een gezondheidseffect is klein, maar wel aanzienlijk groter dan bij mensen die niet worden blootgesteld,” zegt onderzoeker Suzan Bongers, aangesloten bij de Universiteit Utrecht.

Ziekenhuis
In het onderzoek nam Bongers niet de werknemers in ziekenhuizen die met MRI-scanners werken mee. Zij worden namelijk in mindere mate blootgesteld aan de elektromagnetische velden en lawaai in vergelijking met technici die betrokken zijn bij de bouw van de apparaten. De MRI wordt tegenwoordig echter steeds vaker ingezet en dus worden ook werknemers in ziekenhuizen vaker aan statische magnetische velden blootgesteld. Hoewel ziekenhuispersoneel wel zoveel mogelijk de ruimte uit proberen te lopen bij het gebruik van de MRI-scanner, is dit niet in elke situatie mogelijk; bijvoorbeeld bij hele jonge patiënten of als er anesthesie wordt toegediend. Daarnaast is het statisch magneetveld altijd aanwezig rondom en in een MRI- scanner, of er nu wel of geen scan wordt gemaakt.

Elektromagnetische velden
Voor het maken van een MRI-scan worden drie soorten elektromagnetische velden gebruikt: een statisch magneetveld, gradiëntvelden en radiofrequente velden. De laatste twee soorten elektromagnetische velden zijn beperkt tot binnenin en zeer vlakbij de MRI-scanner en zijn alleen aanwezig tijdens het maken van een scan. Het statische magneetveld bevindt zich in de scanner en ruim rondom de scanner. “Het statische magneetveld is ook aanwezig wanneer er geen scan gemaakt wordt, omdat het aan en uit zetten van de supergeleidende magneet van een MRI-scanner veel tijd en geld kost,” legt Bongers uit. “Eenmaal neergezet, blijft deze magneet dag en nacht aan.” Zodra je dus de ruimte met een MRI-scanner binnenkomt, word je blootgesteld aan het statische magneetveld. En hoe dichter bij de scanner, hoe sterker dat veld wordt.

Korte effecten
“Als je slechts kort wordt blootgesteld aan magneetvelden kan dit leiden tot tijdelijke gezondheidseffecten,” vertelt Bongers. Zo bleek dat werknemers die MRI-scanners fabriceren last kregen van klachten als lichtflitsen, duizeligheid, hoofdpijn en een metaalsmaak. “Zodra de blootstelling ophoudt, gaan deze effecten vaak ook direct weer over.” Het was echter lange tijd onduidelijk wat de statische magneetvelden precies teweegbrengen op langere termijn. “Met name de klachten hoofdpijn en duizeligheid waren aanleiding om na te gaan of deze effecten mogelijk tot na het werk aanhouden, en dan een effect op het rijvermogen zouden kunnen hebben,” vertelt Bongers.

Oorzaken
Uiteindelijk bleken werknemers inderdaad een verhoogde kans te lopen op een aantal nadelige gezondheidseffecten. Maar wat hier precies aan ten grondslag ligt, is nog onbekend. “Er zijn wel een aantal hypotheses over de grotere kans op het ontwikkelen van een verhoogde bloeddruk,” zegt Bongers. “Bijvoorbeeld een vertraging van de bloedstroom door een magnetohydrodynamisch effect van het magneetveld en een verhoogde productie van vrije radicalen, die kan leiden tot versterkte veroudering van bloedvaten. Ook zijn er hypotheses dat blootstelling aan het statisch magneetveld een negatief effect heeft op slaapkwaliteit doordat het de productie van melatonine zou kunnen verstoren.” Er is echter nog meer onderzoek nodig om de mechanismen achter de gevonden gezondheidseffecten te ontrafelen.

“Medische vooruitgang mag niet ten koste gaan van de gezondheid en veiligheid van werknemers”

Inperken
Hoewel de MRI natuurlijk wel beschikbaar moet blijven, pleiten de onderzoekers ervoor dat de blootstelling aan de statische magneetvelden en het lawaai wordt ingeperkt. “MRI-technologie is ontzettend belangrijk voor diagnostiek, onderzoek en behandeling,” zegt Bongers. “Maar medische vooruitgang mag niet ten koste gaan van de gezondheid en veiligheid van werknemers en vrijwilligers.” Uit het onderzoek blijkt dat vooral de intensiteit van de blootstelling een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van de gezondheidsklachten. “Waar mogelijk zou men moeten kijken of werken met MRI gecombineerd kan worden met andere werkzaamheden, zodat de frequentie waarmee er met MRI gewerkt wordt beperkt blijft,” betoogt Bongers.

Bovendien is bekend dat hoe sneller je door het statische magneetveld beweegt, hoe sterker de stroom is die met deze beweging in je lichaam wordt opgewekt. “Langzamer door het magneetveld bewegen leidt tot minder kortstondige effecten zoals duizeligheid en hoofdpijn,” zegt Bongers. Daarnaast zou er bijvoorbeeld met lijnen op de vloer aangegeven kunnen worden waar het belangrijk is voor werknemers om langzamer te bewegen. “Soms kan het niet anders en moet er snel gehandeld worden, zeker wanneer men met patiënten werkt. Maar buiten noodgevallen om kan met behulp van trainingen en met zichtbare markering, de blootstelling beperkt worden.”

Bronmateriaal

Interview met Suzan Bongers
Afbeelding bovenaan dit artikel: By Ptrump16 - Own work, CC BY-SA 4.0 (via WikimediaCommons)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd