Alleen als we erin slagen de opwarming van de aarde tot 2 graden Celsius te beperken, kunnen we de ijskap nog redden.
Op Antarctica vinden we twee hoofdgebieden, waar Oost-Antarctica er één van is. Oost-Antarctica is vrijwel geheel bedekt met een grote massieve ijskap, die zelfs de grootste aaneengesloten ijskap ter wereld is. Bovendien bevat het de overgrote meerderheid van het gletsjerijs op aarde. Lang werd gedacht dat dit stuk van Antarctica vrij stabiel was en daardoor minder kwetsbaar voor klimaatverandering. Maar een nieuwe studie toont aan dat als we de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord niet halen, we het risico lopen deze ‘slapende reus’ te wekken.
Stabiel… of toch niet?
Oost-Antarctica is de droogste, winderigste en koudste plek op aarde. De temperaturen kunnen er zelfs zakken tot bijna -100 graden Celsius! Het is daarom niet zo vreemd dat onderzoekers in de veronderstelling waren dat Oost-Antarctica goed tegen de opwarming van de aarde opgewassen zou zijn. Toch begint het ijs ook hier steeds vaker te kraken. Nog niet zo lang geleden viel bijvoorbeeld de Conger-ijsplaat gelegen voor de kust van Oost-Antarctica compleet uiteen. En vorige week nog, ontdekten onderzoekers dat warm water koers zet richting de Oost-Antarctische ijskap. “Vroeger dachten we dat Oost-Antarctica in vergelijking met West-Antarctica en Groenland veel minder kwetsbaar was voor klimaatverandering,” vertelt onderzoeker Nerlie Abram. “Maar we weten nu dat er ook op Oost-Antarctica al tekenen van ijsverlies zijn. Het is niet zo stabiel en beschermd als we ooit dachten.”
Zeespiegelstijging
Het baart onderzoekers zorgen. Omdat Oost-Antarctica bedekt is met een enorme hoeveelheid ijs, kan het namelijk een flinke bijdrage leveren aan de zeespiegelstijging. “De ijskap is tien keer groter dan West-Antarctica en bevat het equivalent van 52 meter zeeniveau,” legt Abram uit. Onze misvatting over de toekomst van Oost-Antarctica laat zien dat we de ijskap blijkbaar nog niet helemaal doorgronden. “We begrijpen de maan beter dan Oost-Antarctica,” vertelt Matt King. “We hebben dus nog niet echt een goed beeld van de klimaatrisico’s die uit dit gebied zullen voortkomen.”
Studie
Om die kenniskloof enigszins te dichten, bestudeerden de onderzoekers hoe Oost-Antarctica in het verleden op warmere perioden heeft gereageerd. Vervolgens legden ze deze gegevens naast prognoses van bestaande studies om te bepalen hoe verschillende niveaus van toekomstige broeikasgasemissies de ijskap tegen 2100, 2300 en 2500 zullen aantasten. Vervolgens berekenden ze hoeveel Oost-Antarctica zou kunnen bijdragen aan de wereldwijde zeespiegelstijging.
Klimaatakkoord van Parijs
Uit de bevindingen blijkt dat het behalen van de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord eigenlijk de enige manier is om de ijskap te redden. Want alleen dan kunnen de ernstigste gevolgen van de opwarming van de aarde voor ’s werelds grootste ijskap worden vermeden. “Als de aarde, aangemoedigd door een hoge uitstoot van broeikasgassen, na 2100 met meer dan twee graden Celsius opwarmt, dan zou Oost-Antarctica eigenhandig de wereldwijde zeespiegel tegen 2300 met één tot drie meter kunnen laten stijgen,” aldus Abram. “Tegen 2500 zou de zeespiegel door smeltend ijs op Oost-Antarctica zelfs met twee tot vijf meter gestegen kunnen zijn.”
Opwarming beperken
Als de uitstoot van broeikasgassen echter drastisch wordt teruggeschroefd en er slechts een marginale stijging van de opwarming van de aarde wordt geregistreerd, dan ziet de toekomst er iets rooskleuriger uit. In dit geval voorspelt het onderzoeksteam dat de Oost-Antarctische ijskap in deze eeuw waarschijnlijk geen bijdrage zal leveren aan de zeespiegelstijging – al zou de zeespiegel ook in dit geval als gevolg van grote ijsverliezen op Groenland en West-Antarctica nog steeds stijgen. Slagen we erin de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden Celsius te houden, dan zou de Oost-Antarctische ijskap tegen 2500 de zeespiegel met hooguit een halve meter laten stijgen.
Kortom, als we de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord halen, kunnen we de worstcasescenario’s afwenden en de grootste ijsverliezen op Oost-Antarctica voorkomen. Maar de tijd dringt. Satellietwaarnemingen tonen namelijk al tekenen van dunner wordend en terugtrekkend ijs. Bovendien is volgens het meest recente rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de VN, de aarde sinds pre-industriële tijden al met ongeveer 1,1 graad Celsius opgewarmd. De onderzoekers roepen dan ook op tot actie. “Het lot van ’s werelds grootste ijskap ligt in onze handen,” besluit Abram.