De waterleidingen, die de oudste zijn die ooit in China zijn opgegraven, tonen aan dat neolithische mensen in staat waren complexe, technische hoogstandjes te bouwen, zonder dat daar een leider aan te pas hoefde te komen.
Een archeologisch team heeft een netwerk van keramische waterleidingen en afwateringssloten gevonden in Pingliangtai – een bekende, historische, Chinese stad. Het netwerk, dat zo’n 4.000 jaar oud wordt geschat, is zelfs de oudste die ooit in China is opgegraven. Maar dat is nog niet eens het enige opmerkelijke. Om het afvoersysteem aan te leggen, moet er nauw door de gemeenschap zijn samengewerkt. En dat terwijl er geen bewijs is dat de stad een invloedrijke leider had.
Pingliangtai
De oude nederzetting Pingliangtai ligt in wat tegenwoordig het Huaiyang-district in de Chinese stad Zhoukou is. Tijdens het neolithicum (dat ook wel de jonge of nieuwe steentijd wordt genoemd) woonden er in de ommuurde stad met omringende gracht ongeveer 500 mensen. De inwoners werden jaarlijks geteisterd door hevige zomermoessons, waarbij er maandelijks zeker een halve meter regen naar beneden stortte. Het beheersen van dit immense water was belangrijk om te voorkomen dat gemeenschappen in de regio te kampen kregen met overstromingen.
Het afvoersysteem
Om het overmatige regenwater tijdens de regenseizoenen te bedwingen, bouwden de inwoners van Pingliangtai een drainagesysteem dat in die tijd anders was dan alle andere. Ze bouwden eenvoudige, maar gecoördineerde lijnen van afwateringssloten die parallel liepen aan de huizen in de stad. Op die manier probeerden ze het water van de woonwijken af te voeren, richting een reeks keramische waterleidingen die het water naar de omringende gracht brachten.
Technisch hoogstandje
Deze nu ontdekte keramische waterpijpen zijn indrukwekkende, technische hoogstandjes, zo schrijven de onderzoekers in hun studie, die gepubliceerd is in het vakblad Nature Water. Ze vertegenwoordigen voor die tijd een geavanceerd technologisch begrip. Hoewel er enige variatie is in decoratie en stijl, heeft elk pijpsegment een diameter van ongeveer 20 tot 30 centimeter en een lengte van ongeveer 30 tot 40 centimeter. Talrijke segmenten werden in elkaar geschoven om water over lange afstanden te transporteren.
Zonder leider
Wat de onderzoekers verbaast, is dat Pingliangtai weinig tekenen van sociale hiërarchie vertoont. De huizen waren allemaal klein van stuk en het lijkt er niet op dat er enige ongelijkheid onder de bevolking bestond. Opgravingen op de begraafplaats van de stad lijken hetzelfde te onderschrijven, een duidelijk verschil met opgravingen in andere nabijgelegen steden uit dezelfde tijd.
Samenwerking
Maar ondanks dit schijnbare gebrek aan een centrale overheid, moet de bevolking van de stad nauw hebben samengewerkt om de waterleidingen zorgvuldig aan te leggen. De pijpen moesten geproduceerd worden, er moest bedacht worden waar ze precies kwamen te liggen, ze moesten vervolgens geïnstalleerd worden en daarna onderhouden. Het moet waarschijnlijk een immens project zijn geweest dat veel inspanning vergde van een groot deel van de gemeenschap.
Weerlegd
De immense complexiteit die met de bouw van het netwerk gepaard gaat, weerlegt een eerdere theorie, die stelt dat het alleen onder het toeziend oog van een leider of regerende elite mogelijk zou zijn om een dergelijk geavanceerd afvoersysteem te bouwen. Zo’n leider zou in staat zijn om de bouw goed te organiseren, de juiste middelen te verzamelen en het grootschalige project vervolgens in goede banen kunnen leiden. Maar Pingliangtai vertelt nu een ander verhaal. Blijkbaar waren ook meer gelijke en gemeenschappelijke samenlevingen in staat tot dit soort technische hoogstandjes. “Pingliangtai is een buitengewone plek,” zegt co-auteur Hai Zhang. “Het netwerk van waterleidingen toont een geavanceerd begrip van techniek en hydrologie dat voorheen alleen mogelijk werd geacht in meer hiërarchische samenlevingen.”
Gemeenschappelijk
De ontdekking van het keramische waterleidingnetwerk is dan ook opmerkelijk – en niet alleen omdat het het oudste, complete afvoersysteem is dat ooit in China is ontdekt. “Het laat zien dat de inwoners van Pingliangtai in staat waren om een heel geavanceerd afvoersysteem te bouwen en te onderhouden, met gereedschap uit het stenen tijdperk,” zegt onderzoeker Yijie Zhuang. “En dat zonder de organisatietalenten van een centrale overheid. De bouw van het systeem vereiste een hoge mate van planning en coördinatie en dat werd allemaal gemeenschappelijk gedaan.”
De onderzoekers weten niet precies hoe de inwoners van Pingliangtai de taken verdeelden en het project tot een goed einde brachten. Maar dat ze een knap staaltje werk hebben afgeleverd, staat buiten kijf. Het afvoersysteem is zelfs uniek, omdat het sterk verschilt van watersystemen die elders in de wereld zijn gevonden. Ook het doel ervan is anders, omdat het gebouwd werd om het overvloedige water van moessons af te voeren, terwijl andere neolithische watersystemen gebruikt werden voor bijvoorbeeld de afvoer van rioolwater. Het maakt de ontdekking ervan dan ook nóg bijzonderder.
