Kostten chronische oorontstekingen de Neanderthalers de kop?

Nieuw onderzoek suggereert dat een veelvoorkomende kinderziekte – die vandaag de dag goed te behandelen is – weleens de ondergang van de Neanderthalers kan hebben ingeluid.

Ongeveer 40.000 jaar geleden begonnen de Neanderthalers – die tienduizenden jaren gedijd hadden in Europa en Azië – het veld te ruimen. En tot op de dag van vandaag is onduidelijk waarom de mensachtigen het onderspit dolven. Vaak wordt hun ondergang in verband gebracht met de komst van moderne mensen die in diezelfde tijd in grote getale vanuit Afrika kwamen zetten en onder meer Europa koloniseerden. Maar nu er steeds meer bewijs opduikt dat aantoont dat Neanderthalers geen lompe, maar behoorlijk intelligente mensachtigen waren, lijkt de theorie dat ze door moderne mensen zijn weggeconcurreerd lastig stand te kunnen houden. Tenzij Neanderthalers natuurlijk voor uitdagingen stonden waar moderne mensen geen of veel minder hinder van ondervonden.

Oorontsteking
Amerikaanse wetenschappers denken nu zo’n uitdaging op het spoor te zijn. In het blad The Anatomical Record lanceren ze de hypothese dat Neanderthalers te maken hadden met chronische oorontstekingen die de oude mensachtigen het leven behoorlijk zuur zouden hebben gemaakt en uiteindelijk zelfs hun ondergang zou hebben ingeluid.

Jonge kinderen
De onderzoekers trekken hun conclusie nadat ze de buis van Eustachius in het oor van Neanderthalers reconstrueerden. Tot hun verbazing leek deze zeer sterk op die van jonge, moderne mensenkinderen, die – zoals elke ouder weet – tot op de dag van vandaag vaak het slachtoffer zijn van oorontstekingen. “Middenoorontstekingen komen vaak voor onder kinderen, doordat de buis wat horizontaler ligt en daardoor vatbaarder is voor bacteriën die oorontsteking veroorzaken,” legt onderzoeker Samuel Márquez uit.

Constant ziek
En ook bij Neanderthalers blijkt deze buis dus vrij horizontaal te liggen. “Het lijkt misschien vergezocht, maar toen we de buis van Eustachius van Neanderthalers voor het eerst reconstrueerden, ontdekten we dat deze opmerkelijk veel lijkt op die van jonge kinderen.” Maar waar deze buizen bij jonge moderne mensenkinderen vanaf een jaar of vijf langer worden en een scherpere hoek krijgen, waardoor bacteriën er niet meer zo gemakkelijk in kunnen blijven hangen, veranderde de structuur van de buis bij Neanderthalers niet naarmate ze ouder werden. Het betekent dat oorontstekingen onder deze oude mensachtigen een chronisch verschijnsel kunnen zijn geweest. Hetzelfde geldt voor de complicaties die met zo’n chronische oorontsteking gepaard kunnen zijn gegaan: denk aan luchtweginfecties, gehoorverlies en longontstekingen. “Als je constant ziek bent, ben je in de concurrentiestrijd die je om voedsel en andere grondstoffen met Homo sapiens voert, lang niet zo fit en effectief. In een wereld getekend door ‘survival of the fittest’ is het geen wonder dat moderne mensen en niet de Neanderthalers, stand hielden.”

Of de combinatie van deze gezondheidsproblemen en de komst van moderne mensen voldoende is geweest om de Neanderthaler uit te roeien, blijft onduidelijk. Maar chronische oorontstekingen kunnen natuurlijk wel een rol hebben gespeeld. “We geven het voortdurend evoluerende verhaal van de Neanderthaler een nieuwe draai en betrekken er dit keer een lichaamsdeel bij dat onderzoekers tot op heden vrijwel compleet hebben genegeerd,” aldus onderzoeker Ian Tattersall. “Het draagt bij aan ons geleidelijk ontwikkelende beeld van de Neanderthaler die als nauw familielid op een aantal cruciale punten toch sterk van moderne mensen verschilde.”

Bronmateriaal

"Did a Common Childhood Illness Take Down the Neanderthals?" - Suny Downstate Health Sciences University
Afbeelding bovenaan dit artikel: 12019 / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd